15 مورد از کلیساهای استانبول؛ داستان ها و اسرار کلیساهای باشکوه

در دل شهر استانبول، جایی که ارتباط بین شرق و غرب، تاریخ و هنر، گذر کرده و داستان‌های نهفته در گذشته را با خود حمل کرده، کلیساها به عنوان پرچمدارانی از زیبایی و تاریخ می‌اندازند. این ساختمان‌های مقدس، شاهکارهای معماری باستانی را با چنگال زمان نگه داشته‌اند و هر یک داستانی فراگیر از ایمان و هنر را با خود به همراه دارند. بیایید، در این سفر زمانی، از درون کلیساهای استانبول، غرق در جاذبه‌های مذهبی و تاریخی شویم و زمان را به عقب ببریم تا با شگفتی‌هایی از آثار هنری و ایمانی روبرو شویم.

بلیط هواپیما استانبول با سه کلیک خوبه!

1. ایاصوفیه (Hagia Sophia)

ایاصوفیه نمایانگر تاریخ چندفرهنگی استانبول است. این بنا در قرن ششم ساخته شد و از شگفتی‌های معماری دوره بیزانس به حساب می‌آید. ایاصوفیه در ابتدا یکی از کلیساهای استانبول بود و بعداً به مسجد تبدیل شد اما اکنون به عنوان موزه فعالیت دارد و یکی از جاذبه های تاریخی استانبول است. در زمان بیزانس این بنا یکی از بزرگ‌ترین کلیساهای جهان برای مسیحیان بیزانس، کاتولیک رومی و ارتدکس یونانی بود. این بنا در سایت میراث جهانی یونسکو به عنوان موزه و مسجد به ثبت رسیده است. 

2. کلیسای سنت ناجی یا کورا (Chora Church)

منطقه‌ای که پیش از ساخت دیوارهای شهر در قرن پنجم میلادی وجود داشت، خانه‌ای برای کلیسایی بود که بعدها توسط یوستینیانوس (527-565) بازسازی و به کلیسای کورا تبدیل شد. این کلیسا یکی از قدیمی ترین کلیساهای استانبول، به دلیل موقعیت نزدیک به کاخ بلاخرنای، در زمان حکمرانی Komnenoi به عنوان کلیسای درباری برای مراسم مهم دینی به کار گرفته می‌شد. کورا میزبان برخی از زیباترین موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری دوره بیزانس است که به قرن چهاردهم تعلق دارند و فیگورها و پیکره‌ها را به نمایش می‌گذارند، نشان‌دهنده‌ی سبک‌های برجسته‌ی نقاشی آن عصر.

پس از فتح استانبول در 1453، کلیسا به عنوان محل عبادت به کار خود ادامه داد تا اینکه در سال 1511 توسط وزیر هادیم علی پاشا به مسجد تغییر کاربری داد. در نهایت، در سال 1945 به موزه تبدیل شد. بازسازی‌ها و مرمت‌هایی که بین سال‌های 1948 تا 1959 توسط مؤسسه بیزانسی آمریکا انجام شد، منجر به کشف و نمایش عمومی موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری شد، بدین ترتیب زیبایی‌های آن برای بازدیدکنندگان آشکار گردید.

بخوانید: موزه هنر ترکی-اسلامی استانبول

3. کلیسای تاریخی حاجیا ایرنه (Hagia Eirene Church)

کلیسای ایا ایرنه، یکی از نخستین کلیساهای استانبول، در حیاط اول کاخ توپکاپی قرار دارد. ابتدا توسط کنستانتین و سپس در قرن ششم توسط ژوستینیانوس بازسازی شد. در قرن هشتم، امپراتور کنستانتین پنجم با اضافه کردن یک صلیب موزاییک ساده، دوباره آن را بازسازی کرد. این کلیسا که زمانی زرادخانه عثمانی بود، به اولین موزه امپراتوری عثمانی در قرن نوزدهم تبدیل شد. اصالتاً به کنستانتین نسبت داده شده، اما شواهدی وجود دارد که پیش از آن معبد یا کلیسای کوچکتری در محل وجود داشته که توسط کنستانتین یا پسرش بازسازی یا گسترش یافته است. ایا ایرنه تا زمان ساخت ایاصوفیه در سال 360، کلیسای جامع قسطنطنیه بود و محلی برای اولین شورای جهانی قسطنطنیه در سال 381 بود. با تاریخچه‌ای از درگیری‌های مذهبی و بازسازی‌های متعدد، این کلیسا شاهد تغییرات معماری پیچیده‌ای بوده است.

بخوانید: کلیسا ایا ارنه استانبول؛ افسانه سنگسار پنه لوپه

4. کلیسای آیا یورگی استانبول (Hagia Yorgi Greek Orthodox Church)

کلیسای ارتدکس یونانی تاریخی آیا یورگی در ادیرنکاپی استانبول، بخشی از میراث جهانی یونسکو است، از زیباترین کلیساهای استانبول که پس از سه سال تلاش‌های بازسازی، با مراسم باشکوهی دوباره افتتاح شد. این پروژه مرمت، که در سال 2014 توسط اداره کل بنیادها در راستای بازسازی محل‌های عبادت غیرمسلمانان آغاز شد، شامل بازسازی ساختمان مدرسه، خانه کشیش، خانه نگهبان، برج ناقوس، و فواره در محوطه کلیسای آیا یورگی بوده و حدود 4 میلیون لیر ترکیه هزینه داشته است. این کلیسا، که امروزه ما شاهد بازگشایی آن هستیم، اصلی‌ترین بازسازی‌اش را به دستور امپراتور بیزانس کنستانتینوس پنجم در دوره (741-775) تجربه کرد و از قرن نهم به عنوان بنایی معروف شناخته می‌شود.

بخوانید: کلیسا ایایورگی استانبول؛ مکانی دیدنی در جزیره‌ای بکر

5. کلیسای انجیلی ارمنی گدیک پاشا (Armenian Evangelical church of Gedik-Pasha)

کلیسای گدیک پاشا از دیگر کلیساهای استانبول، دومین کلیسای ارمنی انجیلی است که در ۱ نوامبر ۱۸۵۰ تأسیس شد. ابتدا، از ۱۸۵۰ تا ۱۹۰۵، این کلیسا با نام کلیسای انجیلی ارمنی لانگا، متناسب با محله تأسیس اولیه‌اش، شناخته می‌شد. بین سال‌های ۱۸۵۴ تا ۱۸۸۸، جماعت در یک خانه در لانگا برای عبادت جمع می‌شدند. با افزایش تعداد اعضا و نیاز به فضای بیشتر، جلسات به مکانی اجاره‌ای در خیابان گدیک پاشا منتقل شدند. با این انتقال، شورای کلیسا تصمیم به خرید زمین و ساخت یک پناهگاه دائمی گرفت، و اینگونه کلیسای گدیک پاشا به وجود آمد.

6. کلیسای سنت ماری مغولان (Church of St Mary of the Mongols)

کلیسای سنت ماری یکی دیگر از کلیساهای استانبول، از قرن سیزدهم مورد تقدیس قرار گرفته و به لطف دستور مستقیم محمد فاتح، از تبدیل شدن به مسجد مصون مانده است. این کلیسا، که از دوران بیزانس تاکنون در اختیار یونانیان باقی مانده، تنها بنایی از این دوره در استانبول است. نام آن از ماریا پالئولوژینا، دختر نامشروع امپراتور مایکل هشتم پالئولوگوس، گرفته شده است.

ماریا در سال 1265 برای ازدواج با هولاکو خان، بزرگ مغولان، به بیزانس فرستاده شد، اما به هنگام رسیدن، هولاکو درگذشته بود. در نتیجه، او با آباگو، پسر هولاکو، ازدواج کرد. پس از مرگ آباگو، ماریا به بیزانس بازگشت و در یک صومعه متعلق به این کلیسا بازنشسته شد. کلیسای سنت ماری معمولاً در آخر هفته‌ها باز است؛ اگر درها بسته بودند، زنگ دروازه را به صدا درآورید تا ورودی به شما ارائه شود.

بخوانید: کلیسای جامع سنت جورج استانبول؛ معماری، ایمان، و هنر

7. کلیسای مریم باکره (Virgin Mary Assyrian Church)

کلیسای آشوری مریم باکره، معروف به Surp Asdvadzadzin، تنها کلیسای ساخته شده توسط آشوریان و یکی از کلیساهای استانبول است که در خیابان Karakurum، منطقه Tarlabaşi بی‌اوغلو قرار دارد. این مکان تاریخی توسط جامعه آشوری در قرن نوزدهم خریداری شد و بر اساس منابع ارمنی، بین سال‌های 1650 تا 1780 میلادی، یک کلیسا در همین مکان وجود داشته است. کلیسای مریم باکره نمایانگر هنر سنگ‌تراشی سنتی شهر ماردین در جنوب شرقی ترکیه است، که به ویژه در سرستون‌های زینتی اکلیلی به کار رفته در ساختمان کلیسا قابل مشاهده است. علاوه بر خود کلیسا، یک مدرسه کلیسایی و بخش‌های اداری نیز به عنوان بخشی از این مجموعه فرهنگی و مذهبی وجود دارد.

تور ارزان استانبول را همین حالا رزرو کنید.

8. کلیسای جامع سنت اسپیریت (Saint Spirit Cathedral)

یکی دیگر از معروف ترین کلیساهای استانبول، کلیسای جامع سنت اسپیریت در منطقه شیشلی است. این کلیسا یکی از کلیساهای اصلی کاتولیک رومی است که به سبک معماری باروک در سال 1846 ساخته شد و پس از ساخت تعدادی از پاپ‌های کاتولیک از آن بازدید کردند. 

9. کلیسای بلغاری سنت استفان (The Bulgarian St. Stephen Church)

کلیسای بلغاری از کلیساهای استانبول، متعلق به جامعه اقلیت بلغاری ترکیه، به عنوان یکی از کلیساهای بی‌نظیر این شهر شناخته می‌شود. در زمان حکومت عثمانی، بلغارها ابتدا از کلیسای ارتدکس فنر استفاده می‌کردند. با این حال، در قرن نوزدهم و به دلیل مسائل سیاسی، بلغارها فرصت یافتند تا کلیسای خود را بسازند. این کلیسای اولیه، که ابتدا یک ساختمان چوبی کوچک بود، توسط یک معمار ارمنی برجسته از استانبول به مجموعه‌ای بزرگتر و باشکوه‌تر تبدیل شد. در ادامه، قطعات بیشتری به کلیسا اضافه و از وین اتریش، از طریق رود دانوب، به استانبول منتقل شدند، و در نهایت ساخت این کلیسا در سال 1898 به پایان رسید. معماری آن ترکیبی از سبک‌های نئوباروک و نئوگوتیک است.

نمای بیرونی کلیسا با ظاهری سفید و پیچیده، به طور شگفت‌انگیزی شبیه به سنگ است، اما در واقع از چدن ساخته شده‌است – یک ویژگی منحصربه‌فرد که ممکن است بازدیدکنندگان را متعجب سازد. همچنان جامعه‌ای فعال از مسیحیان ارتدکس بلغار در این منطقه زندگی می‌کنند که این کلیسا برای آنها فراتر از یک مکان عبادت، نمادی از هویت و تاریخ غنی‌شان است.

بخوانید: مسجد فاتح استانبول؛ مسجدی با معماری بیزانسی!

10. کلیسای سنت آنتونی پادوآ (Saint Antoine Catholic Church)

کلیسای سنت آنتونی پادوآ بزرگ‌ترین کلیسای کاتولیک رومی از کلیساهای معروف استانبول است. ساختمان اصلی کلیسا در سال 1725 ساخته شد و ساختمان جدید در سال 1912 احداث گردید. کلیسای سنت آنتونی از شلوغ‌ترین و بزرگ‌ترین کلیساهای شهر استانبول است که معماری شاهکار سبک جدید گوتیک ونیزی دارد. اهمیت این کلیسا به دلیل این است که زیرا پاپ جان بیست و سوم به مدت ده سال در این کلیسا موعظه کرد و سپس به عنوان پاپ در واتیکان انتخاب شد.

11. کلیسای یادبود کریمیا یا همان کلیسای آنجلیکن (The Anglican Church in Istanbul)

کلیسای آنجلیکن، مورد استفاده جامعه انجلیکان سریلانکا در استانبول، بین خیابان‌های Serdarı Ekrem و گالیپ دده در بی‌اوغلو واقع شده است. این کلیسا، معروف به کلیسای کریمه نیز، در سال 1856 توسط لرد استراتفورد کنینگ بنیان‌گذاری شد به منظور گرامیداشت سربازان انگلیسی که در جنگ کریمه مبارزه کرده بودند و توسط سلطان عبدالمجید به وقف درآمد.

با معماری نئوگوتیک و ساخت کامل از سنگ، این کلیسا یکی از دیدنی‌ها و بهترین کلیساهای استانبول است. پس از بسته شدن در سال 1971 به دلیل کاهش جمعیت، کلیسا در سال 1991 تحت نظر پناهندگان سریلانکایی و رهبری کشیش انجلیکن، مجدداً برای انجام مراسم مذهبی بازگشایی شد.

بخوانید: آب انبار باسیلیکا؛ میراث بیزانسی ها در استانبول

12. کلیسای سنت تریادا (Hagia Triada Greek Orthodox Church)

کلیسای ارتدوکس یونانی هاگیا تریادا از کلیساهای استانبول در سال 1880 ساخته شد و بزرگ‌ترین کلیسای ارتدکس یونانی در استانبول است. این کلیسا از جاذبه های تاریخی استانبول در منطقه بی‌اوغلو در میدان تکسیم است که به سبک نئوباروک ساخته شده و دارای یک گنبد بلند زیبا و دو گلدسته است. برای گردشگرانی که به دنبال بازدید از شگفتی‌های معماری هستند، این کلیسا ارزش دیدن دارد. 

13. سنت پیتر و سنت پل استانبول (The Church of St. Peter and St. Paul)

کلیسای سنت پیتر و سنت پل به اواخر قرن پانزدهم بازمی‌گردد. در دوره 1475 تا 1478، محمد فاتح این کلیسا را که ابتدا به نام سنت دومنیکو بوده واقع در منطقه بلیک‌خانه استانبول، به مسجد تبدیل کرد و سال ها بعد به کلیسا تبدیل شد.

برج ناقوس کلیسای سنت پیتر و سنت پل در گالاتا نیز به عنوان یک نماد معروف شهر استانبول شناخته می‌شود. این برج به همراه کلیسا، نقطه‌ای ارزشمند از تاریخ مذهبی استانبول را به تصویر می‌کشند. کلیسا در سال 1660 بر اثر حریق کاملاً ویران شد و طبق قوانین عثمانی، زمین به مالکیت دولت عثمانی درآمد.

کلیسای فعلی در سال‌های 1841 تا 1843 توسط معماران سوئیسی-ایتالیایی گاسپار و جوزپه فوساتی به شکل بازیلیکا ساخته شده است. این کلیسا به عنوان یکی از بهترین کلیساهای استانبول حاوی چندین یادگار از جمله سنت رناتوس، سنت توماس، سنت دومینیک و اس اس پیتر و پل می‌باشد.

14. کلیسای جامع فنر یونان (Fener Greek Orthodox Patriarchy)

کلیسای فنر، به عنوان یک کلیسای ایلخانی در قسطنطنیه، از قرن پانزدهم تاکنون فعالیت داشته است. بنای کنونی پس از یک آتش‌سوزی در اوایل قرن هجدهم بازسازی شده، اگرچه این مکان از سال 1601 تحت اشغال کلیسا بوده است. این کلیسا در میان بزرگانی چون رم، اسکندریه، انطاکیه، و اورشلیم، به عنوان “primus inter pares” یا “نخستین در میان برابران” شناخته می‌شود، که امروزه تحت رهبری پاتریارک بارتولومی اول است. کلیسا، بازسازی شده در زمان پاتریارک بارتولومی، به شکل بازیلیکا با سه راهرو طراحی شده است.

نقاط برجسته این کلیسا به عنوان یکی از کلیساهای استانبول شامل تخت ایلخانی، که مربوط به دوره بیزانس می‌باشد، دیوار نمادهایی که محراب را جدا می‌کند، مقبره‌های سه قدیس زن و باغ آرامگاه می‌شود. یکی دیگر از ویژگی‌های قابل توجه، بازگشت استخوان‌های مقدس جان کریزوستوم و گریگوری سخنور است، که پس از سال‌ها در رم بودن، در سال 2004 توسط واتیکان به این کلیسا بازگردانده شد.

بخوانید: از برج گالاتا در استانبول چه می‌دانید؟+ حقایق جالب!

15. کلیسای روح القدس (Cathedral of the Holy Spirit)

کلیسای جامع سنت اسپریت به عنوان آخرین مورد از لیست کلیساهای استانبول، ساخته شده توسط معمار مشهور Guiseppe Fossati در سال 1846، یک کلیسای فعال است که در یکی از شلوغ ترین میدان های شهر قرار دارد. این کلیسا در پشت دبیرستان مشهور نوتردام د سیون واقع شده و بازدیدکنندگان می‌توانند برای خدمات یا تماشای معماری و دکوراسیون زیبای آن به داخل آمده و لذت ببرند.

کلیسای جامع سنت اسپریت دومین کلیسای بزرگ در نوع خود است و با کلیسای سنت آنتونیو دی پاداوو، بزرگترین کلیسای کاتولیک رومی در استانبول، رقابت دارد. این کلیسا همچنین به عنوان یک مکان آرام و ساکت شناخته می‌شود. معماری آن به سبک باروک بوده و در طول سال‌ها توسط چندین پاپ بازدید شده است. مجسمه بزرگی از پاپ بندیکت پانزدهم در حیاط قرار دارد و دفتر نمایندگی رسمی واتیکان در استانبول نیز در خیابان قرار دارد.

بخوانید: خیابان استقلال استانبول؛ سفر به دنیای خرید و تفریح

حقایق تاریخی در مورد کلیساهای استانبول

مسیحیت، پس از اسلام، دومین دین بزرگ مورد پیروی در ترکیه است. در این کشور که 80 میلیون نفر جمعیت دارد، حدود 190,000 نفر به مسیحیت اعتقاد دارند. کلیساهای فراوانی در ترکیه یافت می‌شود، که بیشتر آن‌ها به جوامع مسیحیان ارتدکس ارمنی، کاتولیک‌های کلدانی، ارتدکس‌های سوری و ارتدکس‌های یونانی تعلق دارند.

از سال 1923 به این سو، دو کلیسا به طور رسمی توسط دولت ترکیه به رسمیت شناخته شده‌اند: کلیسای ارتدکس یونانی و کلیسای ارتدکس ارمنی. نزدیک به هفتاد درصد از مسیحیان ترک به این دو گروه تعلق دارند. کلیسای پروتستان استانبول، که در سال 2000 به عنوان اولین و تنها کلیسای پروتستان رسمی در ترکیه به رسمیت شناخته شد، نمادی از پذیرش و تنوع دینی است.

جوامع مسیحی در سرتاسر ترکیه پخش شده‌اند، اما بیشتر آنها در استانبول و انتاکیا مستقر هستند. اصل سکولاریزم دولت تضمین‌کننده همزیستی مسالمت‌آمیز و همگونی افراد با اعتقادات مختلف دینی در سراسر کشور است. مسیحیان، مسلمانان و یهودیان دست در دست هم، در کنار یکدیگر زندگی کرده و خود را بیش از پیروی از یک دین خاص، بخشی از هویت ترکیه‌ای می‌دانند.

با رزرو هتل های استانبول، سفرتان را بدون دغدغه شروع کنید.

حرف آخر

استانبول جمعیت مسیحی کمی دارد اما در گذشته مسیحیان زیادی در قسطنطنیه سکونت داشتند و به همین دلیل است که استانبول کلیساهای تاریخی زیادی دارد. استانبول شهری جهانی و با فرهنگی غنی است که تمدن‌های مختلف شرقی و غربی در آن زندگی کرده‌اند. کلیساهای استانبول از جاذبه‌های دیدنی شهر هستند که بر زیبایی و محبوبیت شهر برای گردشگران افزوده‌اند. 

سوالات متداول