کلیسا ایا ارنه استانبول؛ افسانه سنگسار پنه لوپه

کلیسا ایا ارنه استانبول، اولین کلیسایی است که توسط امپراتوری بیزانس در استانبول ساخته شده و لقب بزرگ‌ترین کلیسای این شهر را به خود اختصاص داده است. هر ساله گردشگران زیادی برای بازدید از آن به بخش اروپایی استانبول می‌روند. اگر درباره ایا ارنه چیز زیادی نمی‌دانید با ما در این مجله گردشگری از سه کلیک همراه باشید تا سفری مجازی به این مکان مقدس داشته باشیم. 

تور استانبول سه کلیک را به راحتی و ارزان رزرو کنید!

درباره کلیسا ایا ارنه استانبول

استانبول شهری تاریخی است که بیشتر از هر چیز دیگر در خود مکان‌های قدیمی، کاخ، عمارت، مساجد و کلیسا جای داده است. در دورانی که رومی‌ها بر این شهر تسلط داشتند، به دلیل اینکه مسیحی بودند، کلیساهای زیادی در این شهر بنا کردند. اما بعد روی کار آمدن عثمانی‌ها بسیاری از این کلیساها به مساجد تغییر کاربری دادند. در این میان اما کلیسا ایا ارنه استانبول (Istanbul Hagia Irene Church) هنوز هم پا برجا مانده است. کلیسایی که با فضای داخلی زیبا و گنبد بزرگی که دارد، امروزه بیشتر مورد توجه کنسرت‌ها و رویدادها قرار گرفته است. بله، آکوستیک قوی ایا ارنه باعث شده تا فضای عالی برای اجرای کنسرت‌ها باشد. 

از کجا و چگونه می توان به کلیسای ایا ارنه رسید؟

این کلیسا در منطقه فاتح استانبول و در کاخ توپکاپی واقع شده است. کسانی که در سمت اروپایی قرار دارند، می‌توانند با استفاده از خط تراموا در توپکاپی و حتی اتوبوس و مینی بوس به راحتی خودتان را به این کلیسا برسانند. 

 کسانی که در سمت آناتولی هستند، می‌توانند کشتی امینونو را از اسکودار و کادیکوی سوار شوند. پس از آن حدود 10 دقیقه راه تا کلیسا ایا ارنه فاصله خواهند داشت. 

سفری به گذشته‌ی کلیسا ایا ارنه 

کلیسا ایا ارنه که در زمان سلطنت کنستانتین اول (324-337) در اوایل قرن چهارم با استفاده از خرابه‌های معابد آرتمیس، آفرودیت و آپولون مربوط به دوره روم ساخته شد. اما این کلیسا در طی سال‌ها چندین بار در معرض آتش‌سوزی قرار گرفت و هر بار بخشی از آن تخریب شد. برای مثال، دیوار حیاط در جریان شورش نیکا در سال 532 سوخت.

اما فقط آتش‌سوزی نبود و در قرن هشتم و نهم نیز زمین لرزه‌های شدیدی رخ داد که باعث آسیب جدی به بخش‌های قابل توجهی از کلیسا شد. با این حال، امپراتور ژوستینین اول، ایا ایرنه و همچنین ایاصوفیه را بازسازی کرد. 

با توجه به حوادثی که این کلیسا در طول تاریخ حیاتش دیده، اما هنوز هم باعظمت و باشکوه خود برقرار است.

کلیسای ایا ارنه پس از فتح استانبول

همانطور که گفتیم پس از فتح استانبول توسط عثمانی‌ها، ایا ایرنه به مسجد تبدیل نشد و به عنوان زرادخانه (محل نگهداری مهمات و اسلحه) مورد استفاده قرار گرفت. به همین دلیل به آن «امو اندرون» یا «مهمات داخلی» نیز می‌گفتند. این کلیسا که در آن زمان به عنوان یک سازه نظامی مورد استفاده قرار می‌گرفت، به شدت محافظت می‌شد و در کل به مکانی تبدیل شده بود که در آن سلاح‌ها و وسایل ارزشمند را نگهداری می‌کردند. با این حال، در سال 1826، با الغای سپاه جانیچرها، سلاح‌ها و تجهیزاتی که بیشتر آن متعلق به یانیچرها بود، در محدوده «شکار ژانیچری» نابود و منهدم شد.

استفاده از کلیسا ایا ایرنه استانبول به عنوان موزه، در زمان سلطان عبدالمجید اول صورت گرفت. پس از اینکه فتحی احمد پاشا، در سال 1845 به عنوان رئیس توفان روی کار آمد، آثار عتیقه در کنار مجموعه نظامی در ایا ایرنه، معروف به “انبار هاربیه” را جمع‌آوری کرد و بدین ترتیب دو نمایشگاه مجموعه برگزار شد که امروزه شاهد این آثار ارزشمند هستیم.

طراحی و پلان کلیسا ایا ارنه 

کلیسا ایا ارنه استانبول در یک پلان بازیلیکا مانند یک معبد کلاسیک رومی طراحی و اجرا شده بود. این کلیسا از یک دهلیز، یک طاقچه (ورودی) و یک نائو سه شبستانی (فضای اصلی) تشکیل شده است. گنبد مرکزی 15 متر قطر و 35 متر ارتفاع دارد. این گنبد را چهار پایه فیل بزرگ و طاق نما حمل می‌کنند.

چیزی که بسیار مورد توجه قرار گرفته است، ارتفاع زیاد داخلی آن و همچنین نمای آجری کل کلیسا است. خوشبختانه به دلیل عدم تبدیل آن به مسجد، تغییرات زیادی در ایا ارنه صورت نگرفته و معماری آن به همان شکل اولیه باقی مانده است. 

داستان و افسانه‌ کلیسای ایا ارنه استانبول

افسانه‌های بسیاری در مورد ساخت کلیسای ایا ایرنه گوش به گوش شنیده می‌شود. رایج‌ترین این افسانه‌ها متعلق به یک زن مذهبی به نام پنه لوپه است. طبق افسانه، او مانند بسیاری از رومیان در زمانی به قسطنطنیه آمد که کنستانتین کبیر با تبدیل آن به پایتخت، شهر را بازسازی کرده بود. پنه لوپه، یک مسیحی مؤمن بود که همواره مردم را به سوی مسیحیت هدایت می‌کرد و همیشه در تلاش بود تا دیگران را با عیسی آشنا کند. اما رومیان بت پرست که از این امر خودداری کردند، زن را شکنجه کردند تا او مریم باکره را انکار کند و تابع بت پرستی شود.

آن‌ها برای تنبیه و مجازات این زن، او را ابتدا در چاهی پر از مار می‌اندازند، اما متوجه می‌شوند که در تمام طول شب، مارها به سمت او نمی‌روند و به او نمی‌چسبند. سپس تصمیم می‌گیرند تا این زن را سنگسار کنند و او را به جادوگری متهم می‌کنند. در نهایت آن‌ها، پنه لوپه را به اسب می‌بندند و ساعت‌ها روی زمین می‌کشانند. هنگامی که پنه لوپه از هیچ یک از آن‌ها آسیبی ندید، رومی‌ها از عمل خود پشیمان می‌شوند و با او بیعت می‌بندند.

بر اساس شایعات، مردم استانبول پس از آنکه به مسیحیت روی آوردند، شورش‌هایی که سال‌ها ادامه داشت را به پایان رساندند. در نهایت امپراطور کنستانتین این بانوی جوان را قدیس اعلام کرد و نام او را سنت ایا آیرین به معنای صلح مقدس گذاشت و کلیسای ایا ایرنه را برای او ساخت. 

پنه لوپه هم در فرقه ارتدوکس مسیحیت، هم نماد صلح و معجزات خدا است.

ساعت و هزینه بازدید از کلیسای ایا ایرنه

کلیسا ایا ایرنه استانبول هر روز به جز سه شنبه‌ها باز است. کسانی که می‌خواهند کلیسا و موزه را ببینند می‌توانند از ساختار تاریخی بین ساعت 09 تا 16:00 بازدید کنند.

توجه: شنبه – یکشنبه شدت بازدید از کلیسا است. کسانی که می‌خواهند آخر هفته به این کلیسا مراجعه کنند بهتر است بلیط‌های خود را از طریق اینترنت خریداری کنند.

هزینه بازدید از این جاذبه برای هر نفر 80 لیر تعیین شده است. 

جاذبه‌های دیدنی اطراف کلیسا ایا ایرنه استانبول 

اگر به دیدن این کلیسا رفتید، می‌توانید از چندین جاذبه گردشگری در اطراف آن نیز بازدید کنید. برخی از این مکان‌ها عبارتند از: 

• مسجد ایاصوفیه استانبول
• آب انبار باسیلیکا
• موزه باستان‌شناسی 
• کاخ توپکاپی
• میدان سلطان احمد
• پارک گولهانه استانبول

در نهایت

کلیسا ایا ایرنه استانبول یکی از جاهای دیدنی این شهر است. شما می‌توانید در هنگام بازدید از جاذبه‌های مطرحی چون کاخ توپکاپی به این کلیسا نیز سر بزنید و با تاریخ و فرهنگ استانبول بیشتر آشنا شوید.