موزه ایا صوفیه
فهرست مطالب
مسجد جامع ایا صوفیه که تحت عنوان Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi نیز شناخته میشود، با معماری به روش خلاقانه ساخته شده است. در آن تاریخ غنی، ارزشهای مذهبی و ویژگیها و آثار خارقالعادهای دیده میشود،و قرنها در همان حالت بدون تغییر و بدون تاثیرپذیری از دنیای مدرن باقی مانده است. موزه ایاصوفیه بزرگترین کلیسای شرقی روم در استانبول بود. درواقع این موزه بزرگ قدیمیترین کلیسای جامع است که در کوتاهترین زمان ممکن ساخته شده است.
این مکان واقع در ایاصوفیه با گنبدهای بسیار زیبا که سر به فلک کشیده است و همچنین به دلیل بهره گیری از ستونهای سنگ مرمر یکپارچه و موزاییک های بینظیر، به عنوان یکی از شگفتیهای تاریخ معماری جهان به شمار میرود. شایان ذکر است که ایا صوفیه روی اولین تپه استانبول قرار دارد که دقیقاً در نوک شبه جزیره تاریخی، از سه طرف با دریای مرمره ، بسفر و شاخ طلایی احاطه شده است.
معرفی ایا صوفیه
ایاصوفیه امروزی که به زبان ترکی Ayasofya میشود، به معنای حکمت مقدس یا حکمت الهی است که سومین بنایی ساخته شده در این منطقه است و از نظر نوع معماری با اثار قبلی تفاوتهای بارزی دارد. موزه ایا صوفیه به عنوان تجسمی از معماری بیزانس در نظر گرفته میشود که تاریخ معماری را تغییر داد. این مکان به دستور امپراطور «یوستینیانوس توسط آنتمیوس» (ریاضیدان) و «ایسیدوروس» (هندسه دان و مهندس) ساخته شد.
ساخت و ساز در سال 532 آغاز گردید و در مدت 5 سال به پایان رسید و در سال 537 با مراسم عالی برای پرستش و دعا گشوده شد. انبوهی از زلزله ها که تا سال‌های 546 و 557 در قسطنطنیه رخ داد ویرانیهای بسیار را به وجود آورد. همین امر سبب شده تا گنبد ایاصوفیه فرو بریزد و همچنین هزاران خانه تحت تاثیر زمین لرزه‌ها از بین بروند.
ایا صوفیه و شهر بیزانس قسطنطنیه در آوریل 1204 توسط ونیزیها و صلیبیها در جنگ چهارم صلیبی که خیانت تکاندهندهای در میان مسیحیان قلمداد شد، غارت گشت. نجیبزاده صلیبی، بالدوین از فلاندر، به عنوان امپراطور در ایاصوفیه تاج‌گذاری کرد؛ اما بیشتر بیزانسها از به رسمیت شناختن وی امتناع نمودند و امپراتوری به چهار ایالت کوچک مستقل تقسیم شد.برای شناخت بیشترازقدمت و تاریخ موزه ایاصوفیه همراه ما باشید.
موزه ایاصوفیه در طول دوره عثمانی به عنوان یک مسجد باقی ماند
هنگامی که سلطان «محمد فاتح کنستانتنیه» را فتح کرد (در دوره حکومت عثمانی، نامهای زیر را برای استانبول به زبان ترکی بکار بردند: کنستانتینی، استانپولیس، درساادت، آسیتانه)، او آن را به مسجد شاهنشاهی خود تبدیل نمود. برای جلوگیری از فروپاشی موزه ایاصوفیه در دوران مراد سوم، پایه هایی توسط معمار تاریخی سنان به دو طرف ایاصوفیه اضافه شد. گنبد و دیوارهای ایا صوفیه در طول دوره روم شرقی بارها فرو ریخته است؛ پس از بازسازی توسط معماری به نام سنان، با وجود زلزله های بزرگ در استانبول، هرگز این موزه دوباره فرو ریخته نشده است.
از زمان «فاتح سلطان محمد خان»، هر یک از سلطانها برای زیباتر شدن ایا صوفیه تلاش میکرد و به همین دلیل ایاصوفیه به یک مجموعه کامل تبدیل شده بود که در آن مواردی مانند محراب، مینبار، منبر، منارهها، دفتر سلطان، شادیروان (چشمه تأمین آب برای وضو گرفتن)، مدرسه، کتابخانه و آشپزخانه وجود داشت. علاوه‌بر این، اهمیت زیادی به تزئینات داخلی مسجد ایاصوفیه در دوره عثمانی داده میشد. موزه ایا صوفیه با ظریف‌ترین نمونههای هنرهای ترک مانند خوشنویسی و کاشیکاری آراسته شد و به همین دلیل معبد ارزشهای شناختی جدیدی به دست آورد.
بنابراین، ایاصوفیه استانبول نه تنها به مسجد تبدیل شد بلکه در آن میراث بشریت نیز حفظ و نگهداری شد. این بنا با اضافه شدن عناصر معماری جدید عثمانی به حیات خود ادامه داد، اما در نهایت مسجد جامع ایاصوفیه پس از 4 سال تعطیلی، با تصمیم شورای وزیران به تاریخ 24.11.1934 به عنوان موزه اعلام شد. در سال 1985 ایاصوفیه به عنوان بخشی از میراث جهانی یونسکو به نام مناطق تاریخی استانبول نامگذاری شد که شامل سایر بناها و مقبرههای تاریخی مهم استانبول است.
تاریخ تبدیل موزه ایاصوفیه به مسجد ایاصوفیه
در 10 جولای سال 2020، مصوبه کابینه 1934 که پیرو آن مسجد ایاصوفیه به موزه ایاصوفیه تبدیل شده بود توسط دادگاه عالی ترکیه تغییر داده شد؛ این مکان بعد از 86 سال دوباره به عنوان مسجد مورد استفاده قرار گرفت. قضات تصمیم گرفتند با توجه به این که ایا صوفیه متعلق به بنیاد فاتح سلطان محمد خان بود، دولت حق تغییر وضعیت آن در گذشته را نداشت.
در واقفیه (سند وقف / منشور بنیاد) فاتح سلطان محمد که روی یک پوست غزال به طول 66 متر نوشته بود، آمده است: «تمام مواردی که در اینجا توضیح داده و تعیین کردهام به صورت کتبی در اساسنامه بنیاد تعیین شده است. شرایط نباید تغییر کند، قوانین نباید اصلاح شود. موارد ذکر شده نباید از هدف اصلی دور شوند. از قوانین تعیین شده نباید موردی کاسته شود. هر نوع دخالت در این بنیاد ممنوع است … لعنت خدا، فرشتگان و همه انسانها بر هر کسی که حتی یکی از شرایط حاکم بر این بنیاد را تغییر دهد.»
مراسم افتتاحیه عبادت در مسجد ایا صوفیه در 24 ژوئیه سال 2020 با حضور رئیس جمهور ترکیه آقای رجب طیب اردوغان برگزار شد. قبل از نماز، رئیس جمهور اردوغان در داخل مسجد حضور یافته و آیاتی را از سوره فاتحه و سوره بقره را تلاوت کرد. حدود 350،000 نفر در نماز جمعه سنتی در مسجد تاریخی ایاصوفیه استانبول که زمانی به موزه تبدیل شده بود شرکت کردند. وظایف اداری مسجد بین اداره امور مذهبی ترکیه یا همان “دیانت” و وزارت فرهنگ و جهانگردی تقسیم شده است. توجه کنید که “دیانت” انجام فعالیتهای مذهبی را بر عهده دارد، درحالی که گروه دوم همچنان به پروژههای حفاظت، مرمت و مدیریت آثار تاریخی باقیمانده در مسجد ادامه میدهند.
تصمیماتی که بعد از تبدیل موزه ایاصوفیه به مسجد توسط اردوغان گرفته شد
رئیس جمهور «اردوغان» خطاب به ملت در مورد بازگشایی مسجد ایاصوفیه برای عبادت گفت: «درهای ایاصوفیه مانند تمام مساجدهای ما به روی همه، اعم از خارجی یا داخلی، مسلمان یا غیر مسلمان باز خواهد بود. ایا صوفیا، میراث مشترک بشریت بوده و با پیروی از قانون بنیادی و اصلی تعیین شده همچنان برای ارائه خدمات به انسانها مورد استفغاده قرار خواهد گرفت».
مقامات اعلام کردند که ویژگی های تاریخی و مرتبط با موزه در ایا صوفیه همچنان حفظ و نگهداری میشود. بخش‌های تاریخی به همان طریقی که مسجد آبی رنگ برای بازدیدکنندگان و گردشگران از هر فرقه و مذهب باز است، برای عموم آزاد خواهد ماند. ایاصوفیه جدا از عملکرد به عنوان یک مسجد، همچنین در میان مقاصد مهم گردشگری ترکیه قرار داشته و هر ساله افراد زیادی به بازدید از این امکان میپردازند. آیا به ایاصوفیه سفر کرده‌اید؟ نظرات و خاطرات خود را درباره بازدیدتان از این مکان زیبا و باشکوه با ما به اشتراک بگذارید.
نظرات کاربران