معنای عدد سیزده در تاروت، یهودیت و طالع شناسی
فیثاغورث فیلسوفی بود که در یونان باستان، عدد ۱۳ را کلید درک جهان و نمادی از کمال می‌دانست. این عدد قرن‌ها است که در هاله‌ای از رمز و راز و خرافات پوشیده شده و به‌عنوان یکی از جالب‌ترین اعداد در جهان شناخته می‌شود. با وجود تعابیر مثبت و منفی از این عدد در فرهنگ‌های مختلف، این عدد همچنان کنجکاوی و تخیل را تحریک می‌کند. هرچند مردم امروزه کمتر به خرافات معتقدند، اما هنوز هم عده‌ای هستند که با پیش‌کشیدن این عدد، محتاطانه به فکر فرو می‌روند و شاید کمی درنگ کنند. در این‌جا پای الگویی فرهنگی در میان است. اما چه چیزی این عدد را جهان‌شمول و ماندگار کرده است؟ در این مقاله، به تاریخچه و اهمیت عدد ۱۳ در فرهنگ های مختلف می‌پردازیم و تعابیر فرهنگی و اعتقادی آن را بررسی می‌کنیم؛ عددی که معمولا تغییر، چالش و آغازی نو را نمایندگی می‌کند.
رزرو بلیط هواپیما با سه کلیک خوبه!
تاریخچه مختصر عدد ۱۳
ریشه عدد ۱۳، با تاریخچه‌ای غنی و پیچیده، به تمدن‌های باستانی بازمی‌گردد. اگرچه در برخی فرهنگ‌ها ۱۳ نشانه بخت بد است، اما بسیاری از فرهنگ‌ها این عدد را به عنوان نماد قدرت و خوش‌شانسی می‌دانستند و آن را به خدایان و الهه‌ها مرتبط می‌کردند. عدد ۱۳ در فرهنگ‌ها و نظام‌های اعتقادی مختلف ازجمله عددشناسی، طالع‌بینی، تاروت، مسیحیت، یهودیت، هندوئیسم و ریاضیات معنای متفاوتی دارد.
عددشناسی
عدد ۱۳ با انرژی و نماد منحصر به خود در حیطه عددشناسی، جایگاه ویژه‌ای دارد و اغلب عددی چالش‌برانگیز و دگرگون‌کننده در نظر گرفته می‌شود. مثلا در مصر باستان، این عدد نماد رستاخیز و تجدید حیات بوده است؛ یعنی چرخه‌های زندگی و مرگ را نشان می‌داد و با با فراعنه و زندگی پس از مرگ نیز مرتبط بود. اساطیر بابلی این عدد را به خدای مردوک پیوند می‌دهند؛ خدایی که الهه تیامات را شکست داد و جهان را خلق کرد.
یکی از جنبه های کلیدی عدد ۱۳ این است که اغلب با تغییر و تحولات می‌آید. عددی که می‌تواند رویدادها یا موقعیت‌های غیرمنتظره‌ای را وارد زندگی یک فرد کند و فرد ممکن است به دنبال آن، نیاز به تغییر رویه داشته باشد. این را می‌توان هم مثبت و هم منفی دانست؛ زیرا تغییراتی که با عدد ۱۳ ارتباط دارد، گاهی اوقات می تواند دشوار باشد، اما گاهی هم می تواند منجر به رشد شود.
این عدد همچنین با نگاهی کارمایی، به این معنا است که فرد احتمال دارد با عواقب اقدامات یا تصمیمات گذشته‌اش مواجه شده باشد؛ یعنی چالش‌ها یا تحولات مرتبط با این عدد، ممکن است به مسائل حل‌نشده گذشته ربط پیدا کند و این، فرصتی برای آموختن از تجربه‌های گذشته به حساب بیاید. علاوه بر این، عدد ۱۳ اغلب نشانه‌ای است از دگرگونی و تولدی دیگر در زندگی. این عدد، می‌تواند شروع‌های جدید را نوید دهد و نماد پایان یک مرحله و شروع مرحله دیگری باشد.
طالع‌بینی
عدد 13 در فرهنگ های مختلف، در طالع‌بینی نیز دخیل است. عدد ۱۳ دارای تفاسیر منحصربه‌فردی است که به علائم زودیاک و چرخه‌های قمری ربط پیدا می‌کند؛ یعنی چندان کاری به خرافات و اسطوره‌های مطرح‌شده در سایر سیستم‌های اعتقادی ندارد. از نظر ستاره‌شناسی، این عدد با سیزدهمین علامت زودیاک، تقویم‌های قمری، دگرگونی، تولدی دیگر و انرژی‌های زنانه ربط پیدا خواهد کرد. در این حیطه، اخترشناسان و سنت‌های مختلف، به‌دلخواه، اهمیت این عدد را تفسیر می‌کنند و دیدگاه‌های متنوعی نسبت به آن دارند.
۱۳ علامت زودیاک: برخی از اخترشناسان، سیزدهمین علامت زودیاک به نام اوفیوچوس را می شناسند که مربوط به بازه زمانی بین ۲۹ نوامبر و ۱۷ دسامبر است. اوفیوچوس تصویری است از یک مرد که ماری با خود حمل می‌کند. اعتقاد بر این است که این نماد، قدرتی شفابخش و دگرگون‌کننده دارد.
چرخه‌های قمری: بسیاری از تقویم‌های قمری که در طالع‌بینی استفاده می‌شوند، بر اساس یک سال قمری ۱۳ ماهه هستند که هر ماه آن ۲۸ روز دارد. این نشان‌دهنده اهمیت عدد ۱۳ در ردیابی چرخه‌های ماهانه و هم‌سویی آنها با پیش‌بینی‌ها و تفاسیر اخترشناسی است.
تاروت
عدد ۱۳ در فرهنگ های مختلف و همچنین بازی کارتی تاروت، که قدمتش به قرون وسطی برمی‌گردد، کارت مرگ است. این کارت، یکی از کارت‌های اصلی آرکانا در عرشه تاروت است. کارت مرگ بیش از آن‌که نشانه مرگ واقعی باشد، به‌معنای دگرگونی، تغییر و تولدی دیگر است. درواقع نشان‌دهنده پایان یک چرخه یا مرحله و آغاز چرخه‌ای جدید است که نمادی از روند طبیعی دگرگونی و تکامل موجودات به حساب می‌آید.
کارت مرگ نشانه‌ی تغییر اساسی است؛ آنچه قدیمی شده کنار می‌رود و راه را برای جایگزینی تازه باز می‌کند. همچنین می‌تواند نمایانگر پایان یک موقعیت یا دوره‌ای از رکود باشد و نیاز به پذیرش تغییر را با هدف رشد و تکامل نشان دهد. یکی از تفسیرهای کارت مرگ در تاروت، پدیدآمدن نیرویی بزرگ برای سالک است که او را برای درآغوش‌کشیدن تغییر، ترغیب می‌کند؛ تا آنچه را که دیگر به او خدمتی نمی‌رساند رها کند و حرکتی روبه‌جلو در سفر معنوی خود داشته باشد.
مسیحیت
اکنون به این می‌پردازیم که عدد 13 در فرهنگ های مختلف، از جمله دین مسیحین چگونه است؟ در مسیحیت، عدد ۱۳ در شام آخر، که آخرین وعده غذایی عیسی و ۱۲ شاگردش قبل از مصلوب‌شدن او بود، خودش را نشان می‌دهد. این گردهمایی، رویدادی مهم در الهیات مسیحی است؛ زیرا مقدمه‌ای است برای قربانی‌شدن عیسی در راه گناهان بشریت یا عشای ربانی به‌عنوان آیینی مرکزی. این عدد در مسیحیت، اغلب یادآور خیانت یهودا به مسیح و نمادی از بدشانسی به حساب می‌آید.
یهودیت
در آیین یهود، علت اهمیت عدد ۱۳، سن بلوغ پسران یا بار میتسوا است؛ هنگامی‌که پسری به ۱۳سالگی می‌رسد، به سن مسئولیت‌پذیری رسیده و باید در قبال اعمال و تعهدات خود بر اساس قوانین یهود پاسخگو باشد. درواقع انتظار می‌رود که پسران یهودی در این سن، به مرحله مهمی از بلوغ معنوی خود برسند و طبق سنت اعتقادی خود، مسئولیت اعمال خود را بپذیرند.
عدد 13 در فرهنگ های مختلف
عدد ۱۳ در فرهنگ های مختلف عددی قابل‌توجه است؛ ریشه در تمدن‌های باستانی دارد و در فرهنگ‌ها و نظام‌های اعتقادی گوناگون، معنا و احساسی متفاوت ایجاد می‌کند. این عدد، اغلب به‌عنوان نمادی از تحول، تغییر، قدرت، رمز و راز و تعلیق در اشکال مختلف هنر- ادبیات، موسیقی، سینما و تلویزیون- استفاده می‌شود. در فرهنگ چینی، عدد ۱۳ خوش‌شانسی به همراه دارد. با این حال، در دنیای غرب، این عدد برای قرن‌ها نشانه بدشانسی و دستمایه خرافات بوده است. این عدد، با وجود معانی منفی و منحوسی که معمولا به ذهن می‌آورد، همچنان می‌تواند تخیل ما را مجذوب خود کند و همواره نمادی قدرتمند از دگرگونی باشد.
در ریاضیات، ۱۳ عددی اول و هشتمین عدد از دنباله فیبوناچی است. دنباله فیبوناچی دنباله‌ای معروف و زیبا در ریاضیات است که الگوی مارپیچی آن را می‌توان در گل آفتابگردان، گل‌کلم، آناناس و حتی نمونه‌هایی از خانه عنکبوت‌ها جستجو کرد.
فیلم “جمعه، سیزدهم “، فیلمی کمترشناخته‌شده است که بسیاری از نوجوانان دهه ۸۰ در کشورهای انگلیسی‌زبان را به وحشت انداخت. ایده این فیلم از نفرین‌ها و بدشانسی‌هایی برآمده که در کشورهای انگلیسی‌زبان ریشه فرهنگی دارد. با این حال، در زمان اکران فیلم در اسپانیا، این عنوان مردم را به خود جذب نکرد؛ چون اسپانیایی‌ها، ارتباطی بین «جمعه، سیزدهم» و بخت بد نمی‌بینند! اما اگر عنوان فیلم مثلا «سه‌شنبه، سیزدهم» بود، شاید همان تاثیری را می‌داشت که روی انگلیسی‌زبان‌ها گذاشته بود. به‌هرحال هر فرهنگی خرافات و افسانه‌های خود را در طول تاریخ می‌سازد. در فرهنگ‌های لاتین، مانند اسپانیا، باورهای مذهبی و اساطیری، باعث شده تا عدد ۱۳ یادآور بدشانسی باشد. دلیل نحس‌بودن این عدد در باورهای مذهبی، به مصلوب‌شدن عیسی در روز سیزدهم و ظهور دجال در فصل سیزدهم کتاب مقدس نیز برمی‌گردد.
اما چرا در فرهنگ اسپانیایی، به جای جمعه، سه‌شنبه روز منحوسی است؟ این روز، نماینده خدای جنگ رومی‌ها- مارس- بوده که آمیخته با خشونت و ویرانی است. علاوه‌براین، در روز جمعه ۱۳ اکتبر ۱۳۰۷، آزار و شکنجه علیه شوالیه‌های معبد مسیحیت- که از قدرتمندترین و ثروتمندترین سازمان‌های قرون وسطی بودند- آغاز شد و به ازهم‌پاشیدن این گروه انجامید. این گروه برای محافظت زائران اروپایی در سفر به سرزمین مقدس برپا شده بود. همچنین روایاتی در مسیحیت هست، مبنی بر اینکه در روز سه‌شنبه سیزدهم، سقوط برج بابل، سقوط قسطنطنیه و فتح جاتیوا توسط مسلمانان اتفاق افتاد.
در ایتالیا اما اوضاع متفاوت بود؛ روز نحس ایتالیایی‌ها، ربطی به عدد ۱۳ نداشت، بلکه روز جمعه‌ای بود که با هفدهمین روز ماه مصادف می‌شد. مانند سنت انگلیسی‌زبان‌ها که به داستان مصلوب‌شدن عیسی ربط دارد، ایتالیایی‌ها هم داستان‌های خود را برای نحسی دارند؛ افسانه سیلی که در روز جمعه هفدهم رخ داد و عدد ۱۷ در جدول تبدیل رویاها به اعداد، عددی مترادف با کلمه «بدبختی» است. این تبدیل رویاها، ریشه در یونان باستان و خدای رویاها- مورفس- دارد. هر کلمه، شخص و شیءای که در رویایی ظاهر می‌شود؛ می‌تواند به عدد تبدیل شود.
فرهنگ متفاوت کشورهای آسیایی
درحالی‌که عدد ۱۳ در فرهنگ های مختلف، نیمی از اروپا و بخش‌هایی از آمریکای لاتین را به لرزه می‌اندازد؛ در کشورهای آسیای شرقی، این عدد به خوش‌شانسی مشهور است؛ چراکه تلفظ چینی «عدد ۳» بسیار شبیه کلمه «زنده» است. درعوض، شرقی‌ها عدد ۴ را بسیار بدشگون‌تر از «سه‌شنبه، سیزدهم» می‌دانند؛ زیرا تلفظ چینی و ژاپنی این عدد، شبیه «مرگ» است.
بنابراین اگر خرافاتی هستید و این افسانه‌های انگلیسی، لاتین و ایتالیایی را جدی می‌گیرید، عبارتی وام‌گرفته از ضرب‌المثلی معروف در اسپانیا را آویزه گوش کنید: در روزهای «سه‌شنبه، سیزدهم» و «جمعه، هفدهم» نه ازدواج کنید و نه کشتی‌رانی.
جمع‌بندی
ازآنجایی‌که انسان شیفته داستان است، دنیای اعداد هم با داستان‌ها و تعابیری گوناگون عجین شده. وقتی در این دنیا کندوکاو می‌کنیم، پی می‌بریم که هر فرهنگی ترجمه خود را از اعداد دارد. اعدادی مثل عدد ۱۳ در فرهنگ های مختلف، با ریشه تاریخی و اسطوره‌ای خاص خود، معنای خوش یا ناخوشیاندی دارد. همچنین در جهان ریاضیات، طالع‌بینی، ادیان الهی و فرهنگ‌های شرقی دارای جایگاهی ویژه است؛ گاهی نشانه بخت بد و گاهی نشانه فصلی نو، گاهی نماد زندگی و گاهی نماد مرگ است. شاید هم اغلب خرافه‌ای بیش نباشد که تنها دستمایه‌ای برای سرگرمی و هیجان بیشتر یا توجیه وقایع با ربط‌دادن آنها به امور ماوراءالطبیعی به حساب بیاید.
نظرات کاربران