عمارت عالی قاپو اصفهان؛ کاخی برای مهمانی‌های شاه عباس

می‌گویند عمارت عالی قاپو اصفهان محل پذیرایی از مهمانان شاه عباس صفوی بود. او برای نشان دادن قدرت و عظمت حکومت خود کاخ عهد تیموری را بازسازی کرد و گوشه گوشه آن را با هنر هنرمندانی چون رضا عباسی مزین نمود. در بالکن کاخ عالی قاپو به همراه اهل و عیال به تماشای بازی چوگان می‌نشست و برای استراحت کوتاه و کشیدن قلیان به داخل عمارت می‌رفت. با ما در این مقاله همراه شوید تا با جزئیات عمارت عالی‌قاپو بیشتر آشنا شویم و بهتر از قبل برای سفر اصفهان برنامه‌ریزی کنیم. 

عالی قاپو یعنی چه؟

شاید برای شما سوال پیش بیاید که عالی قاپو یعنی چه؟ نام این کاخ شش طبقه که در حاشیه غربی میدان نقش جهان اصفهان قرار دارد از دو بخش عالی به معنای متعالی و قاپو در ترکی به معنای در و درگاه تشکیل شده است. بنابراین عالی‌قاپو به معنای درگاه سلطنتی و هدف از انتخاب این نام نشان دادن اهمیت و کاربرد کاخ است زیرا کاخ در ابتدا دروازه ورود به اصفهان بوده است. 

البته روایت‌های دیگری هم درباره علت نام‌گذاری عالی‌قاپو وجود دارد. جابری انصاری و به پیروی از او هنرفر، نام عالی‌قاپو را تقلیدی از باب عالی که قصر سلطان عثمانی در استانبول است تصور کرده و نوشته است که شاه ‌عباس می‌خواست توجه سیاستمداران اروپایی را به این کاخ هم ‌نام در ایران جلب نماید.

همچنین عالی‌قاپو در دوره صفویه به کاخ خانه دولتی و حکومت‌خانه نقش جهان نیز شهرت داشت زیرا شاه میهمانان عالی رتبه و توانمند خود را به این عمارت دعوت می‌کرد.

معماری بیرونی

اولین برخورد شما با عمارت عالی قاپو از میدان نقش جهان است. کمی که نزدیک بروید تصویر عمارت سلطنتی را خواهید دید که در حوض روبروی کاخ نقش بسته است. چیزی که در نمای بیرونی کاخ بیشتر از همه توجه را به خود جلب می‌کند ایوان کاخ است. بعد از تماشای ایوان و ستون‌های چوبی آن چشم شما بر کاشی‌های هفت رنگ و خطوط اسلیمی خیره می‌ماند.

طبقات جادویی عالی قاپو

شاید عجیب‌ترین نکته در معماری بیرونی عمارت عالی‌قاپو همین باشد. اگر از سمت راست و چپ به عمارت نگاه کنید فقط سه طبقه می‌بینید در حالی که عمارت شش طبقه است. در صورتی که از روبرو از سمت مسجد شیخ لطف‌الله به عمارت نگاه کنید تنها دو طبقه و اگر از پشت عمارت را تماشا کنید پنج طبقه مشاهده خواهید کرد. 

ورودی کاخ

بعد از ورود به کاخ به ورودی اصلی می‌رسید. در بالای ورودی اصلی چند کتیبه وجود داشت که الان اثری از آن‌ها نمانده است. تنها چیزی که از آن دوران بر سردر ورودی کاخ باقی مانده عبارت قرآنی انا مدینه العلم و علی بابها است. 

جابری انصاری درباره درب ورودی کاخ عالی قاپو می‌نویسد: شهرت داده بودند، این در را از نجف اشرف آورده‌اند تا شیعه از روی عقیده آن را ببوسد و مردم نذور آورده و گره‌ها بسته و به آن می‌آویختند و آن را علی ‌قاپو می‌خواندند.

پله‌ها 

بعد از ورودی سه مسیر پلکانی روبروی خود خواهید یافت. پله‌ها شیب‌دار و باریک‌ است و ممکن است رفت و آمد برای برخی افراد مشکل باشد. در هر صورت منظره‌ شاهانه‌ای که در بالکن عمارت عالی قاپو خواهید دید ارزش زحمت بالا رفتن از پله‌ها را دارد.

بالکن کاخ عالی قاپو؛ نمایی خاص از اصفهان

 بالکن عالی‌قاپو منظره‌ای خاص از کل میدان دارد که می‌تواند قوه تخیل شما را تحریک کند. تصور کنید که پادشاه و برخی از بزرگان آنجا نشسته‌اند و در حال تماشای مسابقه چوگان یا مسابقه اسب دوانی و یا رژه ارتش در میدان نقش جهان هستند. چنین منظره شاهانه‌ای شما را به وجد می‌آورد.

یکی از گردشگران خارجی احساسش از تماشای نقش جهان از فراز بالکن عمارت عالی‌قاپو را چنین توصیف می‌کند: کاخ عالی قاپو جایی است که شما می‌توانید پادشاه باشید! وقتی در ایوان هستید احساس پادشاه بودن به شما دست می‌دهد چون می‌توانید کل میدان نقش جهان را زیر نظر بگیرید. مانند آنچه پادشاه شاه عباس صفوی انجام می‌داد.

معماری داخلی عمارت عالی قاپو 

بعد از ورودی به عمارت عالی‌قاپو شاهد معماری و تزئینات ظریفی خواهید بود که در این سبک از معماری مرسوم است. در ادامه جزئیات بیشتری درباره معمار داخلی کاخ عالی قاپو می‌آموزیم.

گچبری و تزئینات ظریف سقف

اگر عبارت عالی‌قاپو را در گوگل جستجو کنید با تعداد زیادی تصویر روبرو می‌شوید. عکاسان بیشتر این تصاویر تلاش می‌کنند تا زیبایی سقف و گچ‌بری‌های داخل کاخ را به تصویر بکشانند. تزیینات گچ‌بری و منبت‌کاری منحصر به فرد و باشکوه چاره‌ای جز خیره شدن به سقف و تلاش برای عکاسی از آن تا جایی که می‌توانید برایتان باقی نمی‌گذارد. 

تالار موسیقی؛ خاص‌ترین تالار عمارت

در طبقه ششم عمارت عالی قاپو یک تالار بزرگ وجود دارد که علاوه بر تزئینات آینه‌کاری، گچ‌بری و منبت‌کاری از ویژگی خاص دیگری نیز برخوردار است. از آن‌جایی که این تالار برای اجرای موسیقی ساخته شد آن را در برابر صدا عایق نمودند. همان چیزی که امروز به آن آکوستیک کردن دیوار می‌گویند. 

گچ بری‌های خاص این تالار به شکل انواع ظروف و آلات موسیقی است. این گچ بری‌ها در قالب تورفتگی در دیوارها و سقف انعکاس صدا را گرفته و نوای مطلوبی را به گوش شنونده می‌رساند. دیوارهای تالار موسیقی عمارت عالی قاپو سرخ رنگ است و با حکاکی‌ها و گچ بری‌ها به شکل نفس گیری تزیین شده است. 

مهمانی رنگ‌ها در عمارت عالی‌قاپو 

یک نکته ظریف و جالب درباره عالی‌قاپو اصفهان رنگ‌های متفاوتی است که در تزیین اتاق‌ها و تالارها به کار گرفته شده‌است. برخلاف رنگ‌های آبی و زرد روشن در نمای مساجد سلطنتی مجاور مانند مسجد شیخ لطف‌الله و مسجد شاه، دیوارهای عمارت عالی قاپو با رنگ‌های ظریف خاکستری، نارنجی، صورتی و ارغوانی تزیین شده‌است.

عالی‌قاپو طرح اسکناس بود

اولین طرح پشت اسکناس 2000 تومانی میدان نقش جهان و عمارت عالی قاپو اصفهان بود که در سال 1387 به طرح مسجد الاقصی تغییر کرد.

قیمت بلیط ورودی عمارت عالی قاپو

بها بلیط ورودی عمارت عالی قاپو برای گردشگران ایرانی هر نفر 5000 تومان است.

آدرس و دسترسی عالی‌قاپو

میدان نقش جهان، ضلع غربی میدان، روبروی مسجد شیخ لطف‌الله.

ساعت کار عمارت عالی قاپو 

عمارت عالی قاپو هر روز به جز تعطیلات رسمی از ساعت 9 تا 21:30 میزبان شما خواهد بود.

کدام هتل‌ها به عمارت عالی قاپو نزدیک است؟

• هتل پارتیکان
• هتل جام فیروزه
• هتل ترمه
• بوتیک هتل هنر
• هتل ستاره 
• هتل سنتی کریاس

رستوران‌های نزدیک به عالی‌قاپو

• رستوران نقش جهان
• رستوران سنتی عتیق
• بریانی گلستان
• دیزی‌سرای بازار
• رستوران آتور
• کباب و بریانی صفویه 
• رستوران قصر فیروزه
• رستوران جارچی باشی
• رستوران سفره مادربزرگ

جاهای دیدنی نزدیک عالی قاپو

• میدان نقش جهان
• مسجد شیخ لطف الله
• چهل ستون
• سردر قیصریه
• بازار بزرگ اصفهان
• بازار مسگران
• مسجد شاه یا مسجد امام
• بوستان مشاهیر صفوی

سخن پایانی

نمای زیبای این عمارت سلطانی را باید در فصل بهار از نزدیک ببینید. پس اگر تصمیم گرفته‌اید در تعطیلات نوروز و با شروع فصل بهار به اصفهان سفر کنید به عمارت عالی قاپو اصفهان در میدان نقش جهان بروید و جای ما را هم خالی کنید. عالی‌قاپو می‌تواند بهترین انتخابتان برای اصفهان‌گردی باشد.

خرید بلیط هواپیما اصفهان هم با سه کلیک آسان‌تر از همیشه است. پس آماده سفر شوید.