داستان قدیمی ترین تمدن های جهان؛ تمدن های از یاد رفته!

تاریخ تمدن بشری بر روی زمین به حدود 10000 سال قبل از میلاد برمی‌گردد که با توجه به سن سیاره زمین، دوره‌ای نسبتاً کوتاه است. هر تمدنی نقطه شروعی دارد که نسل‌های آینده با ریشه‌یابی آن توانسته‌اند درباره اجداد خود بیاموزند. تمدن‌هایی که هرکدام به فرهنگ و سبک زندگی انسان در زمان خودشان کمک‌های شایانی نموده‌اند. انسان‌هایی که قدم به قدم آن‌چه امروز به راحتی از آن استفاده می‌کنیم و می‌دانیم را به سختی کشف نموده‌اند و یا ساخته‌اند. در این مقاله فهرستی از قدیمی ترین تمدن های جهان را به صورت زمانی ارائه می‌کنیم و تأثیر ماندگار هر تمدن را بر هنر، معماری، جنگ یا دیگر جنبه‌های زندگی بشر توضیح می‌دهیم.

رزرو بلیط هواپیما با سه کلیک خوبه!

تمدن بین‌النهرین – عراق

• دوره: حدود 3500 – 500 قبل از میلاد
• مکان اصلی: بین‌النهرین (عراق امروزی)
• مکان فعلی: عراق، بخش‌هایی از ایران، سوریه و ترکیه
• دستاوردهای مهم: خط میخی، حماسه گیل‌گمش، اختراع چرخ، اولین قوانین ثبت شده

از حدود 3500 سال قبل از میلاد، بین‌النهرین به عنوان مهد تمدن اولیه زندگی شهری ظاهر شد، اگرچه سکونتگاه‌های انسانی در این منطقه را می‌توان در 10000 سال قبل از میلاد ردیابی کرد. بین‌النهرین بین رودهای دجله و فرات، به معنای «سرزمین بین رودها»، به عنوان یکی از اولین تمدن ها در جهان شاهد بسیاری از اولین نمونه‌های ثبت شده از نوشتن، ادبیات و استفاده از ابزار ضروری مانند چرخ بوده است. بین‌النهرینی‌ها اولین زبان نوشتاری یعنی خط میخی را برای ثبت معاملات، قوانین و داستان‌ها ایجاد کردند. جامعه آن‌ها شامل چندین دولت شهر مانند سومر، اکد، آشور و بابل بود که هر کدام فرهنگ و سبک زندگی خود را داشتند.

 یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای تمدن بین‌النهرین کمک‌های شایان آن به ادبیات و هنر بود. بابلی‌ها که در این منطقه زندگی می‌کردند، شعر حماسی معروف «حماسه گیل‌گمش» را خلق کردند. این داستان که ماجراهای یک قهرمان افسانه‌ای را روایت می‌کند که به سرزمین‌های دور سفر می‌کند، دیوها را می‌کشد و به دنبال جاودانگی است، معیاری برای روایت‌های حماسی آینده توسط نویسندگان مشهور یونانی و رومی قرار گرفته است. بین‌النهرین همچنین زادگاه پیشرفت‌های قابل توجهی در ریاضیات، نجوم و حقوق بود، مانند قانون حمورابی. علاوه بر این‌ها، بین‌النهرین قدیمی ترین تمدن باستانی دنیا است که به خاطر شاهکارهای معماری خود، از جمله ساخت زیگورات معروف اور و باغ‌های معلق بابل، معروف بود. بین‌النهرین که امروزه به خاطر کمک‌های پیشگامانه‌اش در هنر، فرهنگ و علم شهرت دارد، برای همیشه یکی از مهم‌ترین تمدن‌های اولیه در تاریخ بشر خواهد بود.

قدیمی ترین تمدن های جهان؛ مصر باستان

• دوره: حدود 3100 ق.م. – 332 پ.م.
• محل اصلی: شمال شرقی آفریقا
• مکان فعلی: مصر
• دستاوردهای مهم: اهرام، هیروگلیف، ریاضیات پیشرفته و تمدن رودخانه نیل

تمدن مصر باستان در حدود 3100 سال قبل از میلاد در امتداد رودخانه نیل در بخش شمال شرقی آفریقا شکوفا شد. در آن زمان تمدن مصر باستان تحت حکومت پادشاه نارمر بود که با موفقیت پادشاهی مصر سفلی و علیا را در یک واحد سیاسی یکپارچه و قدرتمند متحد کرد. با گذشت زمان، فرهنگ مصر رشد نمود و دستاوردهای قابل توجهی در نوشتن، هنر و معماری به ارمغان آورد. از مهم‌ترین و ماندگارترین کمک‌های آن‌ها به تاریخ بشر می‌توان به هیروگلیف‌های مصری یا همان سیستم نوشتاری پیچیده و اهرام مصر اشاره کرد. اهرام که به عنوان مقبره فراعنه و همسران آن‌ها ساخته شده است، تخصص معماران و مهندسان مصری را به نمایش می‌گذارد.

هرم بزرگ جیزه که برای فرعون خوفو ساخته شده، بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین سازه تمدن مصر و آخرین عضو بازمانده از عجایب هفتگانه جهان باستان است. علاوه‌براین، مجسمه ابوالهول، مجسمه سنگ آهکی با بدن شیر و سر انسان، یکی دیگر از نمادهای ماندگار تمدن مصر باستان از قدیمی ترین تمدن های جهان است. مصر امروزی همچنان گردشگرانی را از سراسر جهان برای بازدید اهرام و آشنایی با تاریخ غنی تمدن باستانی مصر به خود جذب می‌کند. 

تمدن دره سند – هند و پاکستان

• دوره: حدود 3300 – 1300 قبل از میلاد
• مکان اصلی: دره سند (هند و پاکستان امروزی)
• مکان فعلی: هند، پاکستان
• دستاوردهای مهم: برنامه‌ریزی شهری پیشرفته، وزن‌ها و معیارهای استاندارد، سیستم‌های زهکشی و توسعه سیستم نوشتاری سانسکریت

تمدن دره سند که در عصر برنز یعنی حدود 2600 سال قبل از میلاد ظهور کرد، یکی از اولین تمدن‌ ها در جهان که هند و پاکستان امروزی را دربر می‌گرفت. تمدن دره سند از اولین سکونتگاه‌های شهری در شبه قاره هند بود که اغلب آن را تمدن هاراپا می‌نامند که از اولین سایت باستانی کشف شده هاراپا گرفته شده است. مردم دره سند به دلیل پیشرفت‌های خود در برنامه‌ریزی شهری، مهندسی و ریاضیات مشهور بودند. شهرهای آن‌ها، مانند هاراپا و موهنجودارو با خیابان‌های مهندسی شده، سیستم‌های زهکشی پیشرفته و ساختارهای آجری یک‌نواخت مشخص می‌شدند. آن‌ها به دقت قابل‌توجهی در اندازه‌گیری طول، جرم و زمان دست یافتند که تجارت و ساخت‌وساز را تسهیل می‌کرد. 

صنعت‌گران دره سند در متالورژی نیز مهارت داشتند و مصنوعات زیبای برنزی و مسی، سفال و جواهرات را تولید می‌کردند. برخی از شناخته‌شده‌ترین مصنوعات آن‌ها عبارتند از مجسمه برنزی معروف به “دختر رقصنده” و مجسمه‌های سفالی که حیوانات و اشکال مختلف انسان را نشان می‌دهد. تمدن دره سند سیستم نوشتاری متفاوتی را توسعه داد که اگرچه هنوز به طور کامل رمزگشایی نشده است، اغلب به آن خط سند می‌گویند. توجه به این نکته ضروری است که سانسکریت یک زبان باستانی از شبه قاره هند است، اما مستقیماً با خط سند مرتبط نیست. در نهایت میراث برنامه‌ریزی شهری، صنایع‌دستی و خط سند آن‌ها را به یکی از اولین تمدن ها در جهان تبدیل کرده است. 

تمدن چینی – چین

• دوره: حدود 2070 قبل از میلاد – حاضر
• محل اصلی: شرق آسیا
• مکان فعلی: چین
• دستاوردهای مهم: اختراع کاغذ، باروت و قطب‌نما، دیوار بزرگ چین، آیین کنفوسیوس و ارتش سفالی

تاریخ چین باستان گسترده و پیچیده بوده و ریشه آن به دوره نوسنگی بازمی‌گردد. در حالی که سلسله شیا (حدود 2070-1600 قبل از میلاد) به طور سنتی به عنوان اولین سلسله چین در نظر گرفته می‌شود، وجود آن به دلیل فقدان شواهد قطعی باستان شناسی و سوابق مکتوب در هاله‌ای از ابهام است. سلسله شانگ (حدود 1600 تا 1046 قبل از میلاد مسیح) آغاز تاریخ مستند چین بود، زیرا اولین سلسله چینی با مکان‌های باستان‌شناسی بود که می‌توان به‌طور قابل‌اطمینانی قدمت آن را به عنوان قدیمی ترین تمدن ها در جهان نشان داد.

سلسله شانگ با پیشرفت‌ در ریخته‌گری برنز، سفال‌گری و کنده‌کاری فرهنگ غنی از صنعتگری را ایجاد کرد. شانگ‌ها که به خاطر مشارکت در جنگ‌ها شهرت داشتند، جنگجویان و آهنگرهای ماهری بودند. آن‌ها فرآیند ریخته‌گری برنز را اصلاح کردند و سلاح‌های پیشرفته‌ای مانند نیزه‌های برنزی، تبرهای جنگی و ارابه‌ها را ایجاد کردند. ظروف تشریفاتی و اشیای برنزی آن‌ها نمونه‌های قابل توجهی از هنر چینی باستان است.

سلسله شانگ همچنین یک سیستم نوشتاری به نام خط استخوان اوراکل برای پیشگویی و ثبت سوابق ایجاد کرد. این خط قدیمی‌ترین شکل شناخته‌شده نوشتار چینی و منبعی برای ساخت حروف چینی مدرن است. تمدن چین باستان در دوره سلسله‌های بعدی مانند ژو، کین و هان بیشتر شکوفا شد که هرکدام در توسعه حکومت، فلسفه، هنر و فناوری در بین قدیمی ترین تمدن های جهان مشارکت داشتند. در میان بسیاری از اختراعات چینی می‌توان به کاغذ، باروت، قطب‌نما و چاپ اشاره کرد که بر جهان تأثیر عمیقی گذاشته است.

تمدن مایا – قاره آمریکا

• دوره: حدود 2000– 1500 قبل از میلاد
• مکان اصلی: Mesoamerica (مکزیک امروزی و آمریکای مرکزی)
• مکان فعلی: مکزیک، گواتمالا، بلیز، هندوراس و السالوادور
• دستاوردهای مهم: سیستم‌های تقویم پیشرفته، نوشتار و ریاضیات، معماری تاریخی مانند اهرام و معابد

تمدن مایا در حدود 2000 سال قبل از میلاد در آمریکا و تقریباً هم‌زمان با سلسله شانگ در چین ظهور کرد. یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان که در دوره کلاسیک (حدود 250 تا 900 پس از میلاد) به اوج خود رسید. مایاها در مکزیک، گواتمالا، بلیز، هندوراس و السالوادور امروزی ساکن بودند. آن‌ها تنها فرهنگی در قاره آمریکا بودند که سیستم نوشتاری پیچیده‌ای را توسعه دادند، خط مایا عناصر لوگوگرافی و هجایی را برای ثبت وقایع تاریخی، آیین‌های مذهبی و مشاهدات نجومی ترکیب می‌کرد. تمدن مایا که به دلیل پیشرفت‌های خود در ریاضیات شهرت دارد، مفهوم صفر را توسعه داد که یک دستاورد ریاضی قابل توجه است. سیستم تقویم پیچیده آن‌ها بر اساس ترکیبی از یک تقویم خورشیدی 365 روزه، Haab’ و یک تقویم آیینی 260 روزه به نام Tzolk’in بود. این دو تقویم برای ایجاد یک چرخه 52 ساله به نام دور تقویم در هم تنیده شدند.

 مایاها به عنوان ستاره‌شناسان با استعداد، حرکات آسمانی را با دقت مشاهده می‌کردند و از مشاهدات خود برای پیش بینی کسوف، انقلاب و اعتدال استفاده می‌کردند. آن‌ها سازه‌های یادبودی مانند اهرام و رصدخانه‌ها را ساختند که با رویدادهای آسمانی هم‌سو بودند و درک آن‌ها از نجوم و ادغام آن با فرهنگ و مذهب‌شان را به نمایش می‌گذارد. تمدن مایا با دستاوردهای چشم‌گیر معماری، هنر و کشاورزی رشد نمود و میراث ماندگاری را از طریق شهرهای به خوبی حفظ شده، معابد تزئین شده و آثار هنری پیچیده از اولین تمدن ها در جهان به جا گذاشت.

قدیمی ترین تمدن های جهان؛ تمدن مینوی – کرت

• دوره: حدود 2700 – 1450 قبل از میلاد
• مکان اصلی: کرت (یونان امروزی)
• مکان فعلی: یونان
• دستاوردهای مهم: کاخ کنوسوس، برنامه‌ریزی شهری پیشرفته، نمونه‌های اولیه ستون‌های یونانی و افسانه مینوتور

تمدن مینوی در جزیره کرت، قدیمی ترین تمدن باستانی دنیا در عصر برنز (حدود 2700 تا 1100 قبل از میلاد) بود. همچنین اعتقاد بر این بود که این تمدن پیشرویی برای فرهنگ‌های یونانی بعدی خواهد شد. این تمدن تا اوایل قرن بیستم که باستان‌شناس بریتانیایی آرتور ایوانز مکان‌های مهم مینوسی از جمله کاخ کنوسوس را کشف کرد، تا حد زیادی فراموش شده بود. مینوی‌ها زبان نوشتاری به نام خط A را توسعه دادند که تا به امروز رمزگشایی نشده است.

خط آن‌ها برای مقاصد اداری و کتیبه‌های مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفت و نگاهی اجمالی به جامعه پیچیده آن‌ها ارائه می‌داد. یکی از مهم‌ترین میراث تمدن مینوی، دستاوردهای چشم‌گیر آن‌ها در معماری است. کاخ کنوسوس، در میان سایر مجموعه‌های کاخ کرت، نمونه‌های اولیه عناصر معماری یونانی، مانند ستون‌ها و نقاشی‌های دیواری را به نمایش می‌گذارد. ساختمان‌های مینوی اغلب با نقاشی‌های دیواری که صحنه‌هایی از طبیعت، ورزش و مراسم مذهبی را به تصویر می‌کشید، تزئین می‌شد. 

قدیمی ترین تمدن باستانی دنیا، مینوی در اساطیر یونان نیز اثری محونشدنی بر جای گذاشت. جزیره کرت و فرهنگ مینوی الهام‌بخش اسطوره ماندگار مینوتور هستند. طبق افسانه، شاه مینوس توسط خدایان با پسری که نیمه انسان و نیمه گاو بود مجازات شد. این موجود که به عنوان مینوتور شناخته می‌شود، تمایل به گوشت انسان پیدا کرد و در هزارتویی زیر کاخ کنوسوس محبوس شد. داستان قهرمان آتن تسئوس که مینوتور را می‌کشد یکی از نمادین‌ترین داستان‌های اساطیر یونان است. تمدن مینوی با میراث فرهنگی غنی، معماری بدیع و تأثیر بر فرهنگ‌های یونانی بعدی، برای تاریخ جهان باستان حیاتی است.

تمدن میسنی – سرزمین اصلی یونان

• دوره: حدود 1600 – 1100 قبل از میلاد
• مکان اصلی: سرزمین اصلی یونان
• مکان فعلی: یونان
• دستاوردهای مهم: فتح مناطق همسایه، شبکه‌های تجاری و ارتباط احتمالی با سقوط تمدن مینوی

تمدن میسنی در سرزمین اصلی یونان و در اواخر عصر برنز (حدود 1600-1100 قبل از میلاد) ظهور کرد. یکی از قدیمی ترین تمدن ها در جهان که به عنوان اولین تمدن پیشرفته در این منطقه به حساب می‌آید. میسنی‌ها جنگجویان ماهر و سازمان دهندگان سیاسی ماهری بودند که به خاطر جاه‌طلبی‌های توسعه‌طلبانه و حضور نظامی قوی خود شهرت داشتند. یکی از میراث ماندگار میسنی‌ها، تسخیر مناطق مجاور مانند آسیای صغیر و ایجاد شبکه‌های تجاری در سراسر دریای مدیترانه بود. این ارتباطات گسترده تبادل کالاها، ایده‌ها و سبک زندگی و فرهنگ را تسهیل کرد و تأثیری ماندگار بر دنیای باستان گذاشت. 

در حالی که برخی از مورخان انحطاط تمدن مینوی را به میسنی‌ها نسبت می‌دهند، نظریه‌های مختلفی در مورد سقوط آن وجود دارد، از جمله بلایای طبیعی مانند فوران های آتشفشانی یا سونامی. تمدن میسنی همچنین به دلیل معماری به یاد ماندنی خود مانند دروازه شیر در میسن و خزانه آترئوس که به عنوان آرامگاه آگاممنون نیز شناخته می‌شود، مشهور است. زبان آنها خط B، شکل اولیه خط یونانی است و برای ثبت سوابق اداری و اقتصادی استفاده می‌شد. اگرچه این قدیمی ترین تمدن باستانی دنیا در نهایت حدود 1100 سال قبل از میلاد زوال یافت اما به دلیل مجموعه‌ای از عوامل، از جمله درگیری‌ها و تهاجمات داخلی، تأثیر آن بر تمدن‌های بعدی یونان و جهان غیرقابل انکار است.

اولمک – قاره آمریکا

• دوره: حدود 1400 – 400 قبل از میلاد
• مکان اصلی: Mesoamerica (مکزیک امروزی)
• مکان فعلی: مکزیک
• دستاوردهای مهم: سرهای سنگی عظیم، هنر و معماری پیشرفته و پایه‌های تمدن‌های آینده میان آمریکایی

تمدن اولمک، که یکی از بزرگ‌ترین و اولین تمدن ها در جهان محسوب می‌شود، حدود 1500 سال قبل از میلاد مسیح در مکزیک و گواتمالای کنونی پدیدار شد. اگرچه اولمک‌ها سوابق مکتوب کمی از خود به جای گذاشتند، اما آن‌ها به دلیل آثار هنری و معماری متمایز و جذاب خود مشهور هستند. از جمله معروف‌ترین ساخته‌های آن‌ها می‌توان به سرهای سنگی عظیم اشاره کرد که اعتقاد بر این است نشان دهنده حاکمان یا افراد مهم حکومتی است. این مجسمه‌های عظیم که برخی از آن‌ها چندین تن وزن دارند، به دلیل اندازه، جزئیات و هنر خود قابل توجه هستند.

تمدن اولمک علاوه بر سرهای عظیم، به خاطر مجسمه‌های منحصربه‌فرد یشمی و مارپیچ، سفال‌های سرامیکی و کنده‌کاری‌های استادانه معروف است. میراث هنری و معماری آن‌ها هنوز در سرتاسر منطقه یافت می‌شود و بینشی در مورد فرهنگ پیچیده اولمک‌ها ارائه می‌دهد. تمدن اولمک با انتقال سبک‌های هنری، باورهای مذهبی و سایر شیوه‌های فرهنگی بر فرهنگ‌های بعدی میان‌آمریکایی، از جمله مایاها و آزتک‌ها تأثیر قابل‌توجهی گذاشت. در نتیجه اولمک‌ها اغلب به‌عنوان «فرهنگ مادر» آمریکا در نظر گرفته می‌شوند و اثری ماندگار در تاریخ قاره آمریکا بر جای می‌گذارند.

تمدن یونان – یونان

• دوره: حدود 800– 146 ق.م.
• مکان اصلی: یونان
• مکان فعلی: یونان
• دستاوردهای مهم: زادگاه دموکراسی، فلسفه و تئاتر، بازی‌های المپیک و سازه‌های معماری نمادین مانند پارتنون

یکی از قدیمی ترین تمدن ها در جهان که در دوره‌های زمانی مختلف یونان کلاسیک، تأثیر عظیم یونانی‌ها را بر توسعه تمدن غربی نشان می‌دهد. مسلماً یونانی‌ها مهم‌ترین نقش را در شکل‌دهی فرهنگ غربی ایفا کرده‌اند، با کمک‌های گسترده‌شان که هنوز بر زندگی ما تأثیر می‌گذارد. یونانی‌ها به‌عنوان نویسندگان، هنرمندان و حامیان فرهنگ میراث گسترده‌ای را به ما هدیه داده‌اند که حوزه‌های متعددی را دربرمی‌گیرد. از آثار بزرگ ادبیات و فلسفه توسط نویسندگانی مانند هومر، افلاطون و ارسطو گرفته تا شگفتی‌های معماری مانند پارتنون و معبد آپولون، دستاوردهای یونان تأثیری ماندگار در جهان برجای گذاشته است.

علاوه‌براین، یونانیان در علم، ریاضیات و پزشکی پیشگام بودند، با ذهن‌های درخشانی مانند ارشمیدس، اقلیدس و بقراط که زمینه را برای اکتشافات و پیشرفت‌های آینده فراهم کردند. تمدن یونان همچنین نقش مهمی در توسعه دموکراسی و استقرار نظام‌های سیاسی ایفا کرد که بر جوامع بی‌شماری در سراسر جهان تأثیر گذاشته است. به طور خلاصه، تأثیر پایدار تمدن یونان بر هنر، ادبیات، علم، سیاست و بسیاری از حوزه‌های دیگر دانش و فرهنگ بشری را نمی‌توان نادیده گرفت.

تمدن پارسی – خاورمیانه

• دوره: حدود 550 – 330 قبل از میلاد
• مکان اصلی: خاورمیانه
• مکان فعلی: ایران و بخش‌هایی از آسیای مرکزی، جنوب آسیا و خاورمیانه
• دستاوردهای مهم: سازماندهی سیاسی با ساتراپ‌ها، فتح آسیا و اروپا و جنگ‌های یونان و ایران از جمله نبردهای ماراتون و ترموپیل.

اگرچه امپراتوری ایران عمر نسبتاً کوتاهی داشت و در حدود 300 سال قبل از میلاد سقوط کرد اما تأثیر ماندگار آن بر تاریخ، فرهنگ و زمینه‌های مختلف زندگی بشر غیرقابل انکار است. پارسی‌ها یکی از قدیمی ترین تمدن های در جهان بودند که در سیاست مهارت بسیاری داشتند و از اولین کسانی بودند که سرزمین خود را به واحدهای اداری به نام ساتراپی تقسیم کردند، سیستمی که پایه و اساس مدل‌های حکومتی آینده را بنا نهاد. در حالی که مهارت‌های سازمان‌دهی سیاسی آن‌ها چشم‌گیر بود، ایرانی‌ها بیشتر به خاطر فتوحاتشان در سراسر آسیا و اروپا و قدرت نظامی‌شان به یاد می‌آیند. معروف‌ترین درگیری‌های آن‌ها جنگ‌های یونان و ایران بود که شامل نبردهای محوری مانند ماراتون و ایستادگی قهرمانانه 300 اسپارتی در گذرگاه ترموپیل بود.

تمدن ایران نیز سهم قابل توجهی در هنر، معماری و زیرساخت‌ها داشته است. ساخت جاده سلطنتی که بیش از 1500 مایل امتداد داشت و شهرهای بزرگ امپراتوری را به‌هم متصل می‌کرد، تخصص مهندسی آن‌ها را نشان داد. علاوه بر این، امپراتوری ایران به دلیل تساهل مذهبی و احترام به آداب و رسوم فرهنگی متنوع شناخته شده بود که به جوامع مختلف در داخل امپراتوری امکان هم‌زیستی و شکوفایی می‌داد. قدیمی ترین تمدن باستانی دنیا علی‌رغم انحطاط خود، اثری محونشدنی در توسعه هنر، معماری، حکم‌رانی و روابط بین فرهنگی در سراسر جهان باستان برجای گذاشت.

قدیمی ترین تمدن های جهان؛ تمدن رم

• دوره: 753 ق.م. – 476 پس از میلاد (امپراتوری رم غربی) / 1453 پس از میلاد (امپراتوری رم شرقی)
• مکان اصلی: رم باستان (ایتالیای امروزی)
• مکان فعلی: ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، پرتغال، بریتانیا و سایر بخش‌های اروپا، شمال آفریقا و غرب آسیا
• دستاوردهای مهم: کولوسئوم، انجمن رمی، قانون روم، زبان لاتین و شاهکارهای مهندسی مانند قنات و طاق

تاریخ رم منحصربه‌فرد است زیرا از مسیر سنتی توسعه یک تمدن منحرف شد. در حالی که بسیاری از تمدن‌ها قبل از این‌که مردم به آرامی خودمختاری و قدرت پیدا کنند، به عنوان یک سلطنت شروع می‌شوند یا توسط یک رژیم توتالیتر اداره می‌گردند، مسیر روم از قدیمی ترین تمدن های جهان متفاوت بود. مردم رم در ابتدا تحت حکومت یک پادشاه زندگی می‌کردند اما در نهایت حدود 500 سال قبل از میلاد یک جمهوری تأسیس کردند. این جمهوری نزدیک به 500 سال رشد کرد تا این‌که رم به دوران سلطنت مستبدان و دیکتاتورها در دوره امپراتوری رم بازگشت. مشارکت رم در تاریخ گسترده و متنوع است، آن‌ها سیاست‌مداران، هنرمندان، نویسندگان، دولتمردان و سربازان ماهری بودند. در اوج امپراتوری روم، فتوحات آن‌ها بخش زیادی از جهان را دربرگرفت و آثار خود را تا بریتانیا رساند.

نوآوری‌ها در معماری، مانند طاق رمی، قنات‌ها و سازه‌های تاریخی مانند کولوسئوم، نشان‌دهنده مهارت مهندسی رم است. رم همچنین نقش مهمی در توسعه حقوق ایفا کرد و زمینه را برای سیستم‌های حقوقی مدرن فراهم نمود. علاوه بر این، لاتین زبان رسمی روم، به طور قابل توجهی بر بسیاری از زبان‌های امروزی تأثیر گذاشته و یکی از جنبه‌های اساسی حوزه‌های علمی و حقوقی باقی مانده است. در پایان قدیمی ترین تمدن باستانی دنیا، زیر فشار بزرگی و رهبری ظالمانه خود فروریخت. با این حال، تأثیر ماندگار آن هنوز در سراسر اروپا با مکان‌های کلاسیک که امروزه به عنوان جاذبه‌های گردشگری اصلی ادامه می‌دهند، مشهود است.

قدیمی ترین تمدن های جهان؛ تمدن مائوریا

• دوره: حدود 322 – 185 قبل از میلاد
• مکان اصلی: هند باستان
• مکان فعلی: هند، پاکستان، بنگلادش و بخش‌هایی از افغانستان، ایران و نپال
• دستاوردهای مهم: مسیرهای تجاری گسترده، تساهل مذهبی و سلطنت آشوکاکبیر

قدیمی ترین تمدن باستانی دنیا هند، در طول تاریخ خود خانه امپراطوری‌های متعددی بوده است. اما برجسته‌ترین و قدرتمندترین امپراتوری در شبه قاره هند، تمدن موریا بود که تقریباً از 322 تا 185 قبل از میلاد ادامه داشت. امپراتوری مائوریا تحت حکومت امپراتور آشوکاکبیر به اوج خود رسید که به گسترش مرزهای امپراتوری و دربرگیرنده بیشتر شبه قاره هند نسبت داده می‌شود. آشوکا به ویژه به خاطر گرویدن به بودیسم پس از مشاهده کشتار جنگ کالینگا به یاد می‌آید. این دگرگونی او را به ترویج صلح، تساهل مذهبی و گسترش بودیسم در داخل و خارج از مرزهای امپراتوری موریا سوق داد.

تمدن موریا همچنین در زمینه‌های مختلف مانند معماری، هنر و علم پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته است. ستون‌های آشوکا که در زمان امپراتور آشوکا ساخته شده‌اند، گواهی ماندگار از دستاوردهای معماری یکی از قدیمی ترین تمدن ها در جهان است. این ستون‌ها حکاکی‌ها و کتیبه‌های پیچیده‌ای دارند که تعهد امپراتوری به تساهل مذهبی و ارزش‌های اخلاقی را برجسته می‌کند. امپراتوری موریا همچنین یک اداره سازمان‌یافته با بوروکراسی متمرکز، سیستم مالیاتی کارآمد و شبکه وسیعی از جاسوسان برای حفظ نظم و ثبات ایجاد کرد. علاوه‌براین آرتاشاسترا، رساله‌ای در مورد دولت و سیاست اقتصادی است که به چاناکیا وزیر ارشد موریایی نسبت داده می‌شود و پیچیدگی اندیشه سیاسی و اقتصادی آن‌ها را به نمایش می‌گذارد. تمدن مائوریا علی‌رغم افولش، بخش مهمی از تاریخ هند است که به دلیل مشارکت گسترده‌اش در تجارت، مذهب، تنوع فرهنگی، معماری، هنر و علم شناخته می‌شود.

قدیمی ترین تمدن های جهان؛ تمدن آزتک

دوره: حدود 1345 تا 1521 میلادی

مکان اصلی: مکزیک

مکان فعلی: مکزیک

دستاوردهای مهم: معماری منحصر به فرد، شهر تنوشتیتلان، فداکاری های انسانی و سقوط به دست فاتحان اسپانیایی

اگرچه آزتک‌ها را نمی توان یک «تمدن باستانی» از نظر استانداردهای اروپایی درنظرگرفت، اما آن‌ها از اولین و قدرتمندترین جوامع سازمان‌یافته در قاره آمریکا بودند. امپراتوری آزتک در حوالی مکزیکوسیتی امروزی گسترش یافت و بخش اعظم آمریکای مرکزی را پوشش داد. آزتک‌ها دارای فرهنگ غنی بودند و فداکاری آن‌ها جنبه مشخصی از میراث‌شان در بین قدیمی ترین تمدن های جهان است. آزتک‌ها با این باور که خدایانشان برای مماشات به خون انسان نیاز دارند، قربانیان را از سرزمین‌های فتح شده دستگیر می‌کردند، آن‌ها را به بالای اهرام خود می‌بردند و در یک نمایش عمومی، قلب‌هایشان را به صورت تشریفاتی بیرون می‌آوردند.

آزتک‌ها همچنین سازندگان ماهری بودند و اهرام چشم‌گیر و سازه‌های معماری منحصربه‌فردی را که هنوز در سراسر مکزیک یافت می‌شوند به جای گذاشتند. با این حال، مانند بسیاری از فرهنگ‌های بومی در قاره آمریکا، آزتک‌ها در نهایت تسلیم تهاجم اروپا شدند. فاتحان اسپانیایی به رهبری هرنان کورتس از آزتک‌ها پیشی گرفتند و تنها چند نفر باقی ماندند تا داستان خود را بازگو کنند. علی‌رغم مرگ غم‌انگیز آن‌ها، مشارکت تمدن آزتک در هنر، کشاورزی و مهندسی هم‌چنان تحسین می‌شود.

بریتانیا آنگلوساکسون – جزایر بریتانیا

دوره: حدود 410 – 1066 بعد از میلاد

مکان اصلی: جزایر بریتانیا

مکان فعلی: انگلستان

دستاوردهای مهم: تشکیل پادشاهی های اولیه انگلیسی، شعر و ادبیات آنگلوساکسون و فتح نورمن

اگرچه فرهنگ آنگلوساکسون از نظر فنی پس از دوره کلاسیک در اروپا پدیدار شد، اما یکی از اولین تمدن ها در جهان در جزایر بریتانیا بوده است. پس از سقوط امپراتوری رم، زمانی که لژیون‌های رمی از جزیره خارج شدند و آن‌را به حال خود رها کردند، آنگلوساکسون‌ها کنترل بریتانیا را به‌دست گرفتند. آنگلوساکسون‌ها ترکیبی از قبایل آلمانی زبان بودند که در دوران رم به جزیره مهاجرت کرده بودند و به قدرت رسیدن آن‌ها با خشونت و نزاع مشخص شد. درگیری مداوم بین پادشاهی‌های مختلف و تهاجمات مکرر وایکینگ‌ها باعث تضعیف آنگلوساکسون‌ها شد. وضعیت در سال 1066 تغییر کرد، زمانی که ویلیام نورماندی پس از مرگ پادشاه آنگلوساکسون، تاج و تخت انگلیس را به دست گرفت. پادشاه موقت، هارولد گادوینسون، توسط نیروهای ویلیام در نبرد هستینگز شکست خورد و کشته شد که منجر به فتح نورمن انگلستان و پایان حکومت آنگلوساکسون شد.

علیرغم انحطاط نهایی، آنگلوساکسون‌ها کمک‌های ماندگاری به فرهنگ بریتانیا، به ویژه در حوزه ادبیات، هنر و زبان کردند. تأثیر آن‌ها هنوز امروزه هم قابل احساس است، زیرا خود زبان انگلیسی عمیقاً در زبان‌های ژرمنی مورد صحبت آنگلوساکسون‌ها ریشه دارد.

در پایان

با ماندگارترین و تأثیرگذارترین فرهنگ‌ها و تمدن‌های جهان باستان آشنا شدید. اگرچه این فهرست کامل نیست اما حاوی توضیحی از قدیمی ترین تمدن های در جهان است که آثار ماندگاری برای تمدن‌های آینده برجای گذاشتند. وقتی به یک فرهنگ باستانی نگاه می‌کنیم، توجه به دستاوردها و آثار ماندگار آن‌ها در جهان مهم است. سیستم‌های نوشتاری، نوآوری‌های عمیق در معماری، سلاح، هنر، ادبیات و غیره همگی میراث تمدن‌های اولیه در دنیا است که آن‌ها را به یک تمدن بزرگ و مهم تبدیل نموده است.