روستای کندوان تبریز؛ حتما برای یکبار هم شده سفر کنید!

روستای کندوان تبریز یکی از اعجاب‌آورترین روستاهای کشور، در شمال غرب ایران و در نزدیکی شهر اسکو در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.

روستایی اسرارآمیز و صخره‌ای که از معروف‌ترین اماکن دیدنی آذربایجان شرقی به حساب می‌آید. روستای مشهور کندوان در پای دامنه‌های کوه آتشفشانی سهند واقع شده است. این روستا یکی از نمونه‌های کمیاب روستاهای صخره‌ای در سراسر جهان است که مردمانش هنوز در خانه‌های سنگی که به آن «کران» می‌گویند، به حیات خود ادامه داده‌اند. اگر کنجکاو هستید که با این روستای جادویی و منحصربه‌فرد بیشتر آشنا شوید، با ما در ادامه همراه باشید تا بیشتر از قبل شگفت‌زده شوید.

فرصت رزرو بلیط هواپیما از سه کلیک را از دست ندید

معرفی و آشنایی با روستای کندوان تبریز

بدون شک یکی از شگفت‌انگیزترین روستاهای صخره‌ای ایران و جهان، کندوان است. این روستا در دل صخره‌های کله قندی واقع شده است و به روستای «کله قندی» نیز شهرت دارد. این روستای تاریخی و ییلاقی ، در کنار رودخانه کندوان و پای دامنه‌های کوه آتش‌فشانی سهند جا خوش کرده است.

کوهستانی بودن این منطقه در سطح مناطق شیب‌دار آن باعث پدید آمدن جویبارهای جذاب و دیدنی شده است که به‌ سمت دره در حرکت هستند و سرشاخه‌های اولیه این رودخانه معروف استان آذربایجان شرقی را تشکیل می‌دهند. در اطراف روستای کندوان تبریز مراتع بسیار زیبا و سرسبز وجود دارد که یکی از دلیل کوچ عشایر به این منطقه است. درختان بید کوهستانی، نارون، بادام و گردو سراسر شرق این دره را دربرگرفته‌اند.

شاخصه اصلی روستای کندوان، منازل روستایی قدیمی و معماری صخره‌ای آن است که بواسته حفر سنگ‌های کله قندی معروف به کران ایجاد شده است. فعل و انفعالات آتش‌فشانی کوه‌های سهند باعث بوجود آمدن این صخره‌های کله‌قندی شده است.

در طی هزاران سال متمادی گدازه‌های مذاب و توده‌های آتشفشانی، به ‌وسیله برف، باران و باد شکل گرفته و به فرم کران درآمده است؛ که چنین منظره چشم‌نواز و اعجا‌ب‌آوری را در یکی از اماکن دیدنی آذربایجان شرقی ایجاد کرده است.

در اردیبهشت ۱۳۷۶ روستای شگفت‌انگیز کندوان در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید. از شاخصه‌های دیگر کندوان، که این روستا را در بین روستاهای مشهور صخره‌ای جهان مثل «گورمه» در کشور ترکیه و «داکوتای» در کشور آمریکا زبانزد خاص و عام کرده، جریان زندگی در آن است.

در حالی که این روستاهای نام برده در ترکیه و آمریکا، متروکه و خالی از سکنه هستند؛ ولی مردمان روستای کندوان تبریز به مانند گذشته، همچنان در داخل خانه‌های سنگی که درون صخره‌ها کنده‌اند، به زندگی خود ادامه داده‌اند. به همین دلیل است که کندوان یکی از نمونه‌های معماری صخره‌ای زنده و در حال سکونت در دنیا به حساب می‌آید.

روستای کندوان تبریز کجاست؟

روستای کندوان یکی از اماکن دیدنی استان آذربایجان شرقی در منطقه شهر اسکو است که ۱۸ کیلومتری از شهرستان اسکو و همچنین ۶۵ کیلومتر با شهر تبریز فاصله دارد. این روستا در میان دره‌ای در کنار رودخانه کندوان قرار دارد. روستای کندوان تبریز به‌ صورت پلکانی و با شیب تند حدود ۷۰ درجه در دامنه شمالی ارشد داغ و قسمت غربی رشته کوه سهند واقع شده است.

مسیر روستای کندوان

برای رسیدن به این روستای زیبا، تاریخی و شگفت‌انگیز کندوان که از مشهورترین اماکن دیدنی آذربایجان شرقی به حساب می‌آید، باید راهی این استان آذری زبان شوید و مسیر شهر اسکو را در پیش بگیرید.

پس از گذر از شهر اسکو و شهر اسفنجان، در هفت کیلومتری جاده به یک دوراهی می‌رسید. راه سمت چپ شما را به روستای تاریخی و جذاب کندوان می‌رساند. چنانچه سفر خود را بدون وسیله نقلیه شخصی در پیش گرفته‌اید، در شهر اسکو پرس‌وجو کنید و سراغ ماشین‌های که به‌ سمت روستای کندوان تبریز می‌روند را از اهالی بگیرید.

علت و پیشینه شکل‌گیری روستای کندوان آذربایجان شرقی

شکل‌گیری صخره‌های کله قندی و همچنین روستای کندوان تبریز و آن مرهون موهبت طبیعت و فعالیت آتشفشانی کوه سهند واقع در آن منطقه است. یکی از مهم‌ترین و در عین حال مشهورترین کوه‌های آتشفشانی خاموش ایران، ارتفاعات سهند است.

طی هزاران سال از دهانه‌های قله‌های آتش‌فشانی سهند و دیگر کوه‌های آتش‌فشانی، مواد مذاب بیرون جهیده است. در طی قرون متمادی این گدازه‌ها روی هم انباشته شده و پوسته‌ای از سنگ توف (Tuff)، به‌تدریج بر روی آن‌ها در طبقات مختلف شکل گرفته است.

در طی هزاران سال متمادی، گدازه‌های آتش‌فشانی و توف‌ها، به‌وسیله باران، برف و باد تغییر شکل یافته و به فرم کران در آمده است و به مرور زمان قسمت‌های کمتر سخت کران و کم مقاومت، ریخته و قسمت‌های سخت‌تر باقی مانده است و باعث بوجود آمدن وضعیت کنونی شده است؛ این پدیده بیشتر به معجزه طبیعت شباهت دارد.

باد و باران مفرط به‌خصوص در کران‌های بخش ورودی روستای کندوان تبریز، صدمه بسیار زیادی به آن‌ها وارد کرده است. در صورتی که در انتهایی و شرق روستا به علت وجود تپه‌های مرتفع، کران‌ها سالم‌تر و همچنین بلندتر باقی مانده‌اند.

قدمت روستای کندوان تبریز

نظریات بسیار متعددی در خصوص اهالی و ساکنان اولیه روستای کندوان و همینطور قدمت آن وجود دارد. گفته شده اهالی این روستا که از جمله معروف‌ترین اماکن دیدنی آذربایجان شرقی است، عشایری بودند که پیش‌تر از کندوان به ‌عنوان ییلاق استفاده می‌کردند و از خانه‌هایی که در داخل کران‌ها حفر کرده بودند، تحت عنوان خانه موقتی خود بهره می‌گرفتند؛ که بعدها دیگرای برای کوچ زحمتی نداشته باشند.

عده‌ای دیگر بر این باورند که در زمان‌های گذشته، جنگجویانی که از این منطقه گذر می‌کردند، به ‌دلیل موقعیت جغرافیایی و طبیعی بسیار مناسب این محل از نظر نظامی، آن را به ‌عنوان پناهگاه خود انتخاب کردند و به حفر خانه‌ها در داخل کران‌ها مشغول شدند.

عده‌ دیگری نیز این قدمت روستای کندوان تبریز را به دوره‌های پیش از اسلام مربوط می‌دانند؛ اما روایتی که از دیگر روایات قوی‌تر است، آن است که قدمت این روستای مشهور آذربایجان شرقی را را به زمان حمله مغولان‌ها به ایران نسبت داده‌اند.

گفته می‌شود مردمان روستای زیرزمینی حیله‌ور که در نزدیکی کندوان و دو کیلومتری غرب آن زندگی می‌کردند، هنگامی که مغولان به این منطقه حمله کردند، به صخره‌های کندوان پناه آوردند و با حفر داخل این صخره‌ها، خانه‌های خود را بنا کردند. البته عوامل دیگری نیز همانند بلایای سیل و طبیعی در جابه‌جایی اهالی حیله‌ور به کندوان بی‌تاثیر نبوده است.

رزرو هتل 5ستاره با سه کلیک خوبه

معماری روستای کندوان تبریز

مردم کندوان در خانه‌ها و فضاهایی زندگی می‌کنند که در اصطلاح محلی به آن‌ها قیه (صخره) یا کران گفته می‌شود. اصطلاح کران از کلمه «کراندن» که معنی زخم زدن، بیرون ریختن و کندن هر شیء را می‌دهد، آمده است. البته معنی بی‌کران نیز می‌دهد.

نخستین کران‌های حفاری شده که در آن‌ها زندگی جاری شده است، در قسمت مرکزی روستای کندوان و در اطراف مسجد جامع قدیمی واقع شده؛ که با افزایش جمعیت و نیاز به فضاهای بیشتری برای زیستن، در ابتدا صخره‌های غربی و در ادامه آن صخره‌های شرقی نیز حفر شدند.

در ضمن جالب است بدانید که داشتن خانه‌ای حفر شده، اولین شرط ازدواج برای جوانان، بود که هنگام ازدواج توسط خانواده پسر حفر می‌شد.

به علت نبود صخره‌های طبیعی، شکل‌گیری خانه‌ها در روستای کندوان تبریز افقی است. از سوی دیگر ضخامت دیوارها به منظور جلوگیری از شکستن صخره‌ها، باید زیاد باشد؛ که این موضوع مانع گسترش بیش از اندازه خانه‌ها می‌شود. بطوری که از مقاومت بنای صخره‌ای، درصورت زیاد بودن طبقات، کاسته می‌شود. به این ترتیب، به‌طور کامل شکل‌گیری بناها تحت تأثیر عوامل جغرافیایی قرار می‌گیرد.

تعداد طبقات، فضاهای داخلی کران‌ها و فرم آن‌ها به حجم و شکل آن‌ها بستگی دارد و عموما دو طبقه است. اما کران‌های سه و چهار طبقه نیز وجود دارد؛ که طبقه سه انبار، طبقه دوم اتاق مهمان، طبقه اول مسکونی و طبقه همکف طویله است.

ارتباط میان کران‌های طبقات بالا بوسیله پله‌های چشم‌نواز و جذابی از بدنه خود کران امکان‌پذیر است و کران‌ها هیچ نوع ارتباطی از داخل بایکدیگر ندارند. تنها در یکی از کران‌ها، ارتباط داخلی دیده می‌شود که آستانه طبقه همکف بوسیله پلکان داخلی به زیرزمین (انبار) متصل می‌شود.

به دلیل رعایت مسئله ایمنی و ایستایی کران‌ها در روستای کندوان تبریز، ابعاد آنها نسبتا کوچک است و در بعضی از موارد که به فضاهای بزرگ‌تری همانند مسجد و آغل نیاز بوده، ستون‌های قطوری از خود سنگ در وسط کران‌ها تراشیده‌اند تا موجب ایستایی سقف‌ها شود.

کران‌ها به‌طور کلی شامل فضای اصلی، جای رختخواب (یوک یری)، صندوق خانه (گزنه)، مطبخ، ورودی (آستانا)، آستانه، پنجره و آبریزگاه است.

فضای اصلی

نشیمن، اتاق پذیرایی و خواب به عنوان فضای اصلی کران‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. در برخی از کران‌ها، محل خواب به‌ صورت سکویی با ارتفاع نسبتا کم، سنگی و مفروش به جاجیم، قالیچه و گلیم در قسمتی از اطاق اصلی تعبیه شده و اهالی خانه بر روی آن می‌خوابند.

در قسمت راست اکثر اتاق‌های اصلی به هنگام ورود، محلی مخصوص قرارگیری ظروف شیر، لبنیات و آب را مشاهده می‌کنید که سوراخی جهت هدایت آب‌های زاید آن به بیرون از کران کنده شده است.

در دیوارهای جانبی طاقچه‌هایی کنده شده که وسایلی نظیر آیینه، چراغ، کتاب و قرآن در آن‌ها گذاشته می‌شود. در برخی از کران‌ها جهت نصب چراغ، گیره‌هایی از وسط سقف نیز تعبیه شده است.

کف اتاق‌های اصلی توسط پالاس، گلیم و فرش‌های محلی دست‌باف مفروش شده است؛ تنور نان پزی در اکثر اتاق‌های اصلی وجود دارد که علاوه بر طبخ، پیش از این در زمستان‌ها نیز خاصیت گرمادهی داشت؛ اما در حال حاضر به ‌دلیل استفاده ساکنان در گرمایش اتاق‌های اصلی از نفت، تنورهای درونی از کار افتاده و جهت طبخ از از تنورهای خارج از کران‌ها یا از تنورهای داخل مطبخ استفاده می‌شود. در نتیجه عدم ایجاد دود ناشی از تنور در داخل دیواره کران‌ها را سفیدکاری کرده‌اند.

در حال حاضر با گچی که از اسکو آورده می‌شود، سفید کاری انجام می‌گیرد؛ اما پیش از این، با خاک سفیدی که در محل موجود بوده، این کار را انجام می‌دادند.

تنورها در کف سنگی کران‌ها به ‌صورت حفره‌هایی گرد حفر شده‌اند و اکثرا به حفره‌های قیفی شکل طبیعی جهت تهویه دود ناشی از طبخ، منتهی می‌شوند.

به طور تقریبی تمام خانه‌ها در روستای کندوان تبریز را با تیشه دستی کنده‌اند؛ ولی چنان دقت و ظرافتی در ساختن طاقچه‌ها، دیوارها، جای پنجره‌ها و درها به کار برده‌اند که تصور اینکه همه این فضاها روزی پر بودند و آن‌ها را با تکه تکه کندن سنگ به وجود آورده‌اند، اعجاب‌انگیز و عجیب است.

یوک یری

محل مسطح و نسبتا بزرگ که در دیواره اتاق اصلی جهت گذاشتن تشک، لحاف، لباس و جاجیم تعبیه شده است و به ‌وسیله پرده از فضای اصلی جدا اتاق می‌شود.

مطبخ

معمولا آشپزخانه خارج از اتاق اصلی و در مجاورت آن تعبیه می‌شود. هرزگاهی نیز با استفاده از تنور آشپزی در داخل کران اصلی، انجام می‌گیرد.

درب‌های ورودی

ساکنان روستای کندوان تبریز به ‌دلیل حفظ امنیت، درب خانه‌ها را شکلی قرار داده‌اند که امکان ورود حیوانات وحشی و همچنین دشمنان احتمالی به داخل خانه‌ها به هیچ وجود نداشته باشد. به همین خاطر پنجره‌ها و درب‌ها را کمی داخلی‌تر نصب کرده‌اند.

با توجه به محدودیت و ‌سختی حفر، آن‌ها را به عرض۱٫۳ تا ۱ متر و ارتفاع ۱٫۶ تا ۱٫۵ متر حفر کردند و اکثرا نیز از نوع چوب هستند که تعداد بسیار کمی از آن‌ها در سال‌های اخیر، تبدیل به درهای آهنی شده‌اند.

پنجره

با توجه به ضخامت قسمت‌های پایین کران‌ها و افزایش قطر آنها ، نورگیرها در طبقات بالای کران‌ها تعبیه شده‌اند و هر فضایی دارای حداقل سطح نورگیری است. اکثرا جنس پنجره‌ها به شکل چهارخانه با قطعات کوچک و چوبی است. پنجره‌ها جهت جلوگیری از ورود باران و برف به درون فضاها، در داخل فضای دیوارها ایجاد شده‌اند.

کوچه‌های روستای کندوان تبریز

مسیرهای پیاده در روستای کندوان که از اماکن دیدنی آذربایجان شرقی است، در حقیقت همان شیارهای ناشی از جریان تخریبی آب‌های جاری به حساب ‌می‌آید.

پله‌هایی از چوب بر روی برخی از این شیارها ساخته‌ شده است تا رفت‌وآمد در آن به سهولت انجام شود. در فضاهای بیرون، اغلب پله‌های سنگی با ارتفاع بلند ساخته شده و روستاییان ساکن در منطقه، بدون هیچ گونه احساس ناراحتی از آن بالا و پایین می‌روند.

راه‌های ارتباطی بین مخروط‌ها نیز در روستای کنداون تبریز بسیار باریک است. با این همه، اهالی احساس ناراحتی در عبور و مرور از آن‌ها نمی‌کنند.

مجموع بافت کندوان بوسیله گسل‌ها به چند رشته تقسیم شده‌اند و در عین حال که از نظر سیمای ده، حد و لبه تلقی می‌شوند، نقش هدایت آب باران و برف و همینطور فاضلاب را نیز به سمت رودخانه بر عهده دارند. اغلب برف‌هایی که به بالای مجموعه مخروط‌ها و پهنه کوه می‌نشیند، از این گسل‌ها جاری شده و به رودخانه می‌ریزد.

آب‌ و هوای روستای کندوان

روستای کندوان تبریز در ارتفاع ۲,۲۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است و روستایی کوهستانی، ییلاقی و سردسیر با آب و هوایی مطبوع در فصل تابستان به شمار می‌آید. در فصل‌های زمستان و پاییز آب و هوای سردی در روستای کندوان شکل می‌گیرد؛ به‌ گونه‌ای که اهالی این روستا ۱۸۰ روز از سال را در شرایط یخبندان سپری می‌کنند.

بهترین فصل برای سفر به روستای کندوان تبریز

این روستا بدون شک در هر فصلی شما را شگفت‌زده خواهد کرد؛ اما روستای کندوان در فصل‌های پاییز، زمستان و بهار آب‌وهوای سردی دارد. میزان بارندگی نیز در این منطقه بسیار زیاد است. بنابراین با این تفاسیر ممکن است با بارش شدید برف و یخبندان در این فصل‌ها مواجه شوید.

در ابتدای بهار نیز آب‌وهوای بسیار خنکی در روستای کندوان برقرار است. بهترین زمان سفر به روستای کندوان تبریز اواخر بهار و فصل تابستان است.

شغل اهالی روستای کندوان

حرفه اهالی کندوان که از اصلی‌ترین اماکن دیدنی آذربایجان شرقی به حساب می‌آید، تحت تأثیر اقلیم و آب‌وهوا این منطقه است. به دلیل ارتفاع بالا و وجود برف در تمام مدت سال و همچنین ذوب شدن تدریجی برف‌ها، مراتع طبیعی بسیار دیدنی و چشم‌نوازی در اطراف این روستا وجود دارد که همین امر موجب شده تا حرفه دامداری جزو فعالیت‌های اصلی مردمان روستای کندوان تبریز به شمار رود.

کشاورزی دیمی نیز در دامنه‌ها و همینطور زمین‌های ناهموار منطقه در مسیر حرکت چشمه‌سارهای پرآب کوهستانی شکل گرفته است. همچنین از دیگر شغل‌های پرطرفدار مردمان این روستا می‌توان به باغداری نیز اشاره کرد.

سوغات روستای کندوان تبریز

یکی از مهم‌ترین و مشهورترین محصولات کندوان، عسل کوهستان است. آب‌معدنی، دوشاب یا شیره انگور، گردو، گیاهان دارویی، لبنیات، بادام و همینطور عسل از خوراکی‌هایی است که می‌توانید با خود از این روستای جذاب و دیدنی استان آذربایجان شرقی سوغات ببرید. همچنین جاجیم، گلیم و روسری‌های کلاقه‌ای نیز از صنایع دستی تولید شده مردمان خونگرم روستای کندوان تبریز به شمار می‌رود.

یکی دیگر از سوغات خطه آذربایجان، خشکبار است. در اکثر مناطق استان به برکت آب و هوای مناسب و خوب آن، محصولات خشکبار با کیفیت بسیار عالی و لذیذ عرضه می‌شود. در صورتی که تصمیم به سفر به روستای کندوان را در فصل تابستان را داشتید، از میوه‌های خوش طعم، خوش‌مزه و لذیذ این فصل و این روستا مانند آلبالو و زردآلو به هیچ عنوان غافل نشوید.

گاهی در ایام نوروز نیز نمایشگاه صنایع دستی در ورودی روستای کندوان تبریز برگزار می‌شود و سوغات و هنرهای سنتی کندوان در معرض نمایش و فروش قرار می‌گیرد.

چاپ باتیک به ‌عنوان هنر منحصربه‌فرد منطقه اسکو، انواع هنرهای چوبی از جمله معرق، منبت و کنده‌کاری، سفال، بافته‌های داری مانند گلیم، قالی و ورنی، سنگ‌های قیمتی و نیمه‌ قیمتی، شیشه‌گری سنتی، خشکبار و غذاهای محلی، همراه با عسل بسیار مرغوب کندوان و دیگر سوغاتی‌های مخصوص استان آذربایجان شرقی در این نمایشگاه وجود دارد که می‌توانید آن‌ها تهیه کنید.

اماکن دیدنی روستای کندوان تبریز

مهم‌ترین دلیل جذب گردشگران روستای کندوان تبریز، معماری صخره‌ای این روستا است. معماری اعجاب‌آور و حیرت‌انگیزی که هر بیننده‌ای را هر چند هم کوتاه، میخ‌کوب این هنرنمایی می‌کند.

طبیعت سرسبز و تماشایی کندوان نیز بغیر از معماری زیبای آن، با مناظر دلکش و چشم‌نواز، بسیار دیدنی است. وجود رودخانه پرآب، مناطق ییلاقی اطراف روستا، باغات سرسبز و آب و هوای مطبوع کوهستانی این منطقه نیز از دیگر جذابیت‌های این روستای مشهور یلاقی که از پرطرفدارترین اماکن دیدنی آذربایجان شرقی است، تلقی می‌شود.

از دیگر بهانه‌های مسافران برای سفر به این روستا، چشمه آب‌معدنی کندوان است که خاصیت درمانی نیز دارد. آب چشمه این روستای تاریخی جزو آب‌های کربنات کلسیم سرد با دمای ۱۰ درجه است که کمترین میزان آهک را نیز دارد و برای بیماران کلیوی خاصیت درمانی بسیار زیادی دارد.

اقامت در روستای کندوان تبریز

اقامتگاه‌های بسیار زیادی در روستای کندوان وجود دارد که می‌توانید زندگی در کران‌ها و خانه‌های کله قندی را حتی برای یک شب هم که شده تجربه کنید. همچنین ساکنان مسافردوست و خونگرم این روستا نیز خانه‌های خود را به گردشگران و مسافران اجاره می‌دهند.

برخی از اقامتگاه‌های روستای کندوان عبارتند از: اقامتگاه بوم گردی هما: جنب مدرسه قدیمی، هتل بین‌المللی صخره‌ای لاله کندوان: نخستین هتل صخره‌ای زنده در دنیا و سومین هتل صخره‌ای در دنیا، اقامتگاه بوم گردی داریوش: مقابل چشمه آب معدنی، اقامتگاه بوم گردی سیروس رنجبر: محله گیله جان، اقامتگاه بوم گردی مولایی: مقابل حمام قدیمی کندوان، اقامتگاه بوم گردی تورال (احمد رییسی)، اقامتگاه بوم گردی اصلانی و …

سخن پایانی

روستای کندوان تبریز یکی از مشهورترین و اعجاب‌انگیزترین روستای صخره‌ای در جهان است که همه ساله میزبان گردشگران و مسافران بسیار زیادی از ایران و جهان است. تجربه گشت‌وگذار و لذت بردن از طبیعت و معماری بکر این منطقه که از اماکن دیدنی آذربایجان شرقی است، تجربه‌ای بسیار جذاب و تکرارنشدنی را برای شما رقم خواهد زد.

رزرو تور ارزان فقط با سه کلیک خوبه