مسجد نور عثمانیه استانبول؛ همچون نگینی در قلب شهر

از نظر آثار تاریخی، هر گوشه از ترکیه مملو از مکان‌های قدیمی و ارزشمند هستند که گذشته این کشور را به نمایش می‌گذارند. در این میان از استانبول به آسانی نمی‌توان گذشت، شهری توریستی که بیش از هر چیز به خاطر جاهای دیدنی و البته تاریخی‌اش محبوب و معروف است. در این شهر تا دلتان بخواهد مسجد می‌بینید. البته مساجدی با معماری‌های خاص که هر کدام شما را به گوشه‌ای تاریخی این کشور می‌برند. یکی از این بناها مسجد نور عثمانیه استانبول واقع در محله ملا فناری است که جایگاه مهمی در تاریخ ترک‌ها دارد.

تور استانبول سه کلیک را به راحتی و ارزان رزرو کنید!

چرا نام آن را مسجد نور گذاشتند؟

اگر عکس‌های این مسجد را دیده باشید یا قبلا به دیدن آن رفته باشید، متوجه معماری متفاوت آن نسبت به دیگر مساجد استانبول خواهید شد. وجود پنجره‌های زیاد و بزرگ در مسجد نور عثمانیه سبب شده تا نور زیادی به داخل مسجد نفوذ کند و همواره نورانی باشد. شاید به همین دلیل نام آن را مسجد نور گذاشتند. البته برخی هم می‌گویند در تزئین گنبد بزرگ آن، از آیه‌های سوره نور استفاده شده و به صورت حکاکی بر روی گنبد دیده می‌شود و احتمال زیاد علت نامگذاری، وجود این آیه‌های قرآنی است. در هر صورت دیدن این مسجد از نزدیک واقعا تحسین‌برانگیز خواهد بود. 

مسجد نور عثمانیه کجاست؟

مسجد نور عثمانیه که یکی از زیباترین مکان‌های دیدنی استانبول است، در فاتح واقع شده. این مسجد که در شمال چمبرلیتاش، منطقه فاتح استانبول قرار دارد، از جمله آثاری است که در تاریخ این شهر و حتی ترکیه  جایگاه مهمی دارد. در عین حال این مسجد به دلیل مجاورت با بازار بزرگ از اهمیتی دو چندان برخوردار شده است. از یک طرف بازار بزرگ و از طرف دیگر اینکه باغ این بنای پر زرق و برق به بازار بزرگ باز می‌شود، موجب شده تا محلی‌ها، گردشگران و هر کس از این منطقه گذر می‌کند، سری هم به مسجد بزند. در واقع از حیاط این مسجد برای رسیدن به بازار بزرگ استفاده می‌شود.

تاریخچه مسجد نور عثمانیه استانبول

ساخت مسجد نور عثمانیه استانبول در دوره عثمانی در سال 1749 و در زمان سلطنت محمود اول آغاز شد. اما با مرگ این سلطان برادرش عثمان سوم آن را به پایان رساند. سلطان محمود در زمان سلطنتش تصمیم می‌گیرد تا به ایتالیا سفر کند و جایی که معماری ساختمان‌ها در آن زمان فوق‌العاده بودند. در طول سفرش از بناها و سبک معماری این کشور استقبال می‌کند و تصمیم می‌گیرد تا بنایی را با همین سبک در استانبول بسازد و این آغاز مسجد نور عثمانیه بود. 

شروع ساخت مسجد

این مسجد را در منطقه‌ی مرکزی شهر استانبول شروع به ساخت کردند و در آن زمان مسجدی به نام فاطمه خاتون در این مکان قرار داشت و تصمیم بر این شد که نور عثمانیه جایگزین آن شود. سلطان محمود علاقه و اهمیت زیادی به ساخت این بنا داشت، حتی در آن زمان علمای دینی زیادی با ساخت این معماری ایتالیایی مخالفت کردند، اما سلطان محمود همواره به ساخت آن پافشاری می‌کرد. متاسفانه او هیچ وقت نتوانست پایان کار این مسجد را ببیند و به صورت ناگهانی از دنیا رفت. همان‌طور که گفتیم، بعد از مرگش برادرش سلطان محمود سوم، مسجد نور عثمانیه استانبول را به پایان رساند. 

سرانجام ساخت مسجد

تاریخ بازگشایی مسجد 5 دسامبر 1755 است که مدت زمان 27 سال طول کشید تا به پایان برسد. این اثر پر زرق و برق که توسط سیمون فورمن به رهبری امینی احمد افندی ساخته شد، مطابق با جنبش هنری که در آن زمان در اروپا ظهور کرد، طراحی شد. حتی می‌گویند در آن زمان یک معمار را به اروپا آوردند تا اینجا مسجدی بسازد.

قرارگیری مسجد نورعثمانیه در مرکز شهر و نزدیکی آن به مراکز تجاری، به معروفیت آن افزوده و این مسجد از جمله مکان‌هایی است که مردم از آن زمان به بعد رفت و آمد داشته و از آن بازدید می‌کنند. 

ویژگی های معماری مسجد نور عثمانیه

معمار سینان از معماران معروف دوره عثمانی بود که بسیاری از مساجد آن دوره را ساخت. او همواره در تلاش بود تا بتواند گنبد بزرگ و باشکوهی را در آثار خود به نمایش بگذارد. هر چند که در برخی از آن‌ها تا حدودی موفق عمل کرد، اما سیمون فورمن در طراحی مسجد نور عثمانیه استانبول به خوبی توانست یک گنبد بزرگ و زیبا را خلق کند و الگویی برای سینان باشد.

می‌توان گفت که فقط گنبد مسجد شبیه آثار عثمانی است و بقیه چیزها آنقدر شبیه به عبادتگاه‌های دیگر نیستند و همان‌طور که توضیح دادیم، از سبک باروک معماری ایتالیایی الهام گرفته شده‌اند. جالب است بدانید که پس از اتمام ساخت این مسجد روندی به وجود آمد که مساجد اورتاکوی و دولما باغچه به همین سبک ساخته شدند.

علت ماندگاری مسجد عثمانیه

تمام مساجد ساخته شده در دوره عثمانی تا آن دوره عموماً مستطیل شکل طراحی شده بودند. اما با این مسجد، طرح مربع به روی کار آمد و از آن پس اغلب مساجد با طرح مربع ساخته شدند. یکی از ریزه کاری‌هایی که باعث شده مسجد نور عثمانیه استانبول تا به امروز باقی بماند، برخلاف سایر مساجد، استفاده از آهن در ساخت آن است. مساجد دیگر در اثر زلزله و طوفان‌های شدید گذشته به کلی تخریب شده تا آسیب‌های بسیار جدی دیدند، اما نور عثمانیه از همه‌ی آن‌ها جان سالم به در برد. 

گنبد نور عثمانیه، مهمترین ویژگی معماری آن 

گنبد مسجد نور عثمانیه به ارتفاع 43 متر و قطر 25 متر طراحی شده و بدین ترتیب سقف آن با گنبدی بسیار بزرگ پوشیده شده است. همین ویژگی باعث شده تا به محض ورود به فضای داخلی مسجد، به یک فضای خیلی وسیع وارد شوید. در واقع این گنبد یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین گنبدهای ساخته شده در دوره عثمانی است. بر روی گنبد مسجد، آیه 35 سوره نور یعنی آیه «خداوند نور آسمان‌ها و زمین است» نوشته شده است.  همچنین بین طاق‌های گنبدی و دیوار، کل سوره فتح به طول ۱۱۵ متر ثبت شده است.

ضمناً در قسمت پایینی مسجد سردابی 12 اتاقه قرار دارد که در مجموع از 19 باب تشکیل شده است. این سرداب در آن زمان به عنوان محل نمایش و نمایشگاه فعالیت می‌کرد.

خوشنویسی از دیگر ویژگی‌های نور عثمانیه

یکی از مهمترین ویژگی های مسجد این است که نمونه‌های برجسته‌ای از خط دارد. در واقع، نمونه‌های باشکوه خوشنویسی از کوبنده‌های در تا گنبد مسجد به چشم می‌خورد. در سمت راست و چپ در ورودی مسجد دعایی به معنای درهای خیرت را به روی ما باز کن حک شده است. 

در دوره عثمانی چند مسجد وجود داشت؟

در دوره عثمانی مساجد زیادی ساخته شد. حتی در آن دوران و پس از فتح استانبول کلیساهای زیادی را به مسجد تبدیل کردند و معماری آن‌ها را تغییر داند. بر اساس آنچه که در تاریخ نوشته‌ها آمده است، در این دوره حدود 130 مسجد ساخته شد که برخی از مهمترین آن‌ها را معمار سینان معروف، طراحی و اجرا کرده است. در خصوص مسجد نور عثمانیه اما این طور نبوده و معماری ایتالیایی آن را ساخته است.  

در آخر باید بدانید که…

مسجد نور عثمانیه استانبول یکی از زیباترین و متفاوت‌ترین مساجد این شهر است. نزدیکی این مسجد به بازار بزرگ، وجود باغی زیبا در جلوی آن، فضای متفاوت معنوی و از همه مهمتر معماری ایتالیایی از ویژگی‌های خاص آن است. شما حتما در سفرتان به بازار بزرگ سر خواهید زد، پس بازدید از این مسجد را نیز در برنامه خود قرار دهید. 

سوالات متداول