مسجد فتحیه استانبول یا همان کلیسای پاماکاریستوس

مسجد فتحیه استانبول از دیگر مساجد زیبا با کاشی‌کاری‌های خاص است که با دیدن آن شگفت‌زده خواهید شد. همان‌طور که می‌دانید استانبول جاذبه‌های زیادی دارد که بیشتر آن‌ها مکان‌های تاریخی به خصوص مساجد هستند. مساجدی که هر کدام داستان‌ها و زیبایی‌های خاص خود را دارند. مسجد فتحیه هم همین‌طور است و گذشته پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته و روایت‌های زیادی را در دل خود جای داده است. اگر به محله فاتح رفتید، احتمالا با این بنای دیدنی مواجه خواهید شد و با قدم گذاشتن در آن و لمس زیبایی‌هایش متوجه تمام آنچه که بر این مسجد گذشته می‌شوید یا اصلا بگذارید تا ما قبل از رفتن کمی شما را با این مکان معنوی و خاص آشنا کنیم. 

تور استانبول سه کلیک را به راحتی و ارزان رزرو کنید!

درباره مسجد فتحیه استانبول 

قبل از هر چیز بگوییم که اگر مسجد فتحیه را با نام کلیسای پاماکاریستوس شنیدید، تعجب نکنید، چراکه در ابتدا این مکان کلیسا و صومعه بوده و سپس به مسجد تبدیل شد. 

این صومعه در سال‌های 1292-1294 توسط امپراتور هشتم در دوره بیزانس و توسط برادرزاده میخائیل، پروستوستراتوس میخائیل گلاباس ترخانیوتس ساخته شد.

پس از مرگ تارکنانیوتس در سال‌های 15-1310، همسرش ماریا دوکائنا ساختمانی در قسمت جنوبی کلیسا ساخت تا به عنوان کلیسای دفن استفاده شود و از آن زمان افراد مهم زیادی در این مکان دفن شدند. اما تاریخ این مسجد یا همان کلیسا به اینجا ختم نمی‌شود و زمانی هم دست ایلخانی‌ها بوده است. در واقع، صومعه، پس از فتح استانبول، توسط گنادیوس به عنوان ایلخانی انتخاب شد و در آن در دوره‌ای که از آن به عنوان ایلخانی استفاده می‌شد، با تغییرات زیادی همراه بود و گسترش زیادی پیدا کرد. سالن غذاخوری، تنور، آشپزخانه و حجره‌ها اضافه شدند و دیوارهای اطراف آن نیز دوباره مورد بازسازی قرار گرفتند. 

همچنین در این دوره، بقایای مقدسین اوفیمیا، سالومه، یوانس خریسوستو موس و استخوان‌های امپراتور الکسیوس اول کومننوس از کلیسای پانتوکراتور به اینجا آورده شد.

به یاد فتح گرجستان و آذربایجان و ظهور مسجد فتحیه

در زمان سلطنت سلطان مورات سوم (1574-1595)، کلیسای پاماکاریستوس که توسط محله‌های ترکی احاطه شده بود، به یاد فتح گرجستان و آذربایجان به مسجدی با نام «فتحیه» تبدیل شد.

قسمت مجاور کلیسا توسط دالگیچ احمد یکی از معماران کاخ تخریب و فضایی گنبدی از جمله محراب به سازه اضافه شد. همچنین ستون‌های ساختمان اصلی و مجاور آن برداشته شد و گنبدها و طاق‌ها نیز حذف شدند. 

علاوه بر این، یک مدرسه که از سه جهت اطراف صحن را احاطه کرده است، توسط وزیر اعظم سنان پاشا به ضلع غربی مسجد افزوده شد. این مدرسه و مسجد فتحیه استانبول که اطراف صحن را به شکل «U» احاطه کرد‌ه‌اند، نمونه‌ای از نوع مسجد با معماری قرن شانزدهمی است.

سبک معماری باروک

مسجد فتحیه استانبول در آتش سوزی بالاتکاپی در سال 1641 آسیب جدی دید. همان‌طور که از کتیبه سر در نمای جنوبی پیداست، در سال 1845 تعمیر شده و احتمالاً در این تعمیر مناره باروک آن با تغییرات زیادی همراه شده است. البته این طور که تاریخ‌شناسان می‌گویند. 

در قرن 20 یک مدرسه ابتدایی طبق پروژه‌ای که معمار کمال الدین بیگ در ابتدای آن ترسیم کرده بود در بالای مدرسه ساخته شد و یکپارچگی مجموعه با برداشتن دیوارهای حیاط بیرونی از بین رفت. بین سال‌های 1936 و 1938، مسجد توسط اداره بنیادها به سرپرستی Y. Architect Süreyya Yücel مرمت شد و به مدیریت اداره موزه‌ها واگذار شد. 

در سال 1949، یک آب انبار با 28 ستون در زیر ناوس پیدا شد. تا به اینجا حتما متوجه شده‌اید که این مسجد همانند یک کتاب تاریخی بالا و پایین‌های زیادی را به خود دیده و خوشبختانه به هر طریقی توانسته تا به امروز سرپا باقی بماند. با این حال، مسجد فتحیه استانبول یک خصوصیات جداگانه دارد و فقط تاریخی آن نیست. آن هم کاشی‌کاری‌های فوق‌العاده باشکوهش است. هر چند این موزاییک‌کاری‌ها هم در طی سال با دگرگونی‌های زیادی همراه بوده است. 

موزاییک و نقاشی‌های دیواری این بنا که سال‌ها مورد بی‌توجهی قرار گرفته بود، در سال 1955 توسط مؤسسه بیزانسی آمریکا کشف و بازسازی شد. همچنین طاق‌های ساخته شده در دوره ترک برداشته شد و ستون‌هایی متناسب با حالت سابق در آن ساخته شد. 

این بنا در دهه 1960 به عنوان مسجد فتحیه استانبول بازگشایی شد.

ویژگی های معماری مسجد فتحیه استانبول

کلیسای صومعه پاماکاریستوس یک کلیسای سه شبه با پلان صلیب یونانی بسته است. دیوارهای آن مخلوطی از سنگ و آجر است. طاق که با یک ردیف طاق صلیبی پوشیده شده، پس از تبدیل کلیسا به مسجد، با کالسکه‌هایی که در پایه‌های شش ضلعی تراشیده شده‌اند، با تغییراتی همراه بودند و به داخل باز می‌شود.

گنبد طبلی بلندی با 12 پنجره در اطراف آن، چهار ستون بزرگ در فضای میانی را می‌پوشاند. 5 متر این گنبد توسط چهار آویز بر روی چهار طاق نما حمل می‌شود. همچنین گنبد با طاق‌های پلکانی و قرنیزهای آجری دندانه‌دار مواج در قسمت بیرونی دسته‌های نازک نیمه ستونی تزئین شده است.

پلان کلیسای کوچک که در ضلع جنوبی کلیسای بزرگ ساخته شده است به شکل صلیب یونانی بسته است. نمای آجری تزئینی آن که در معماری اواخر بیزانس بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد، با پنجره‌ها و طاق‌های خاص ترکیب شده و نمای فوق‌العاده زیبایی را خلق کرده است. 

از طرفی گلدسته با دو پنجره با گنبدی به قطر 30/2 متر و فضای میانی با گنبدی لبه‌دار بلند با هشت پنجره در اطراف آن پوشیده شده تا کلیسا یا همان مسجد فتحیه امروزی خلق گردد. درست است که بیان این ویژگی‌ها می‌تواند یک دید کلی درباره فضای این مسجد به شما بدهد، اما دیدن آن‌ها از نزدیک چیز دیگری‌ست. 

موزاییک و کاشی کاری‌های خیره‌کننده

موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری  مسجد فتحیه استانبول، جایی که جلوه‌های رنسانس ایتالیایی دیده می‌شود، بسیار دیدنی و چشمگیر هستند. در واقع این مسجد بیش از هر آنچه را که فکر کنید به خاطر کاشی‌کاری‌هایش می‌شناسند. 

کاشی‌های اطراف با نقوش تزئین شده و در آن‌ها پیامبران تورات به تصویر کشیده شده‌اند.

در داخل نیم گنبد معبر، تصاویر عیسی در وسط، مریم در یک طرف را خواهید دید. حتی موزاییکی وجود دارد که یحیی را نشان می‌دهد. در کل، قدیسان مختلفی نیز بر روی طاق‌ها و طاق‌ها نقش بسته‌اند.

امروزه از کلیسای شمالی همچنان به عنوان مسجد استفاده می‌شود. همچنین پس از تعمیر کلیسا، به مکانی وابسته به موزه ایاصوفیه تبدیل شد و در سال 2006 به عنوان موزه در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.

مسجد فتحیه استانبول کجاست؟ 

مسجد فتحیه در بخش قدیمی منطقه زیبا و معروف فاتح و  در خیابان Fethiye Kapı واقع شده است. دسترسی به این محله با وسایل حمل و نقل عمومی آسان بوده و شما می‌توانید به راحتی با اتوبوس، متروف تاکسی یا تراموا خودتان را به این مسجد برسانید. نگران نباشید، اینجا یک منطقه توریستی است و تا دلتان بخواهد وسایل نقلیه عمومی در دسترس خواهند بود. 

ساعات بازدید از مسجد فتحیه

شما می‌توانید همه روزه از ساعت 9 صبح تا 6 بعدازظهر به دیدن این مسجد بروید. فقط در نظر داشته باشید که در زمان نماز درب مسجد به روز بازدیدکنندگان بسته خواهد بود. 

جاذبه‌های دیدنی اطراف مسجد فتحیه

در اطراف مسجد فتحیه استانبول، مکان‌های دیدنی زیادی وجود دارد که می‌توانید با یک تیر چند نشان بزنید و از آن‌ها نیز دیدن کنید.

• مسجد یاوز سلطان سلیم
• موزه چورا Chora Museum
• قنات والنس Valens

در آخر باید بگوییم که….

مسجد فتحیه استانبول با زیبایی و معماری خاصی که دارد، هنر و توانایی معماران قرن 12 را به نمایش می‌گذارد. جایی که کاشی‌کاری‌ها، طاق‌ها، نقاشی‌ها و دیوارها پر از راز و رمز و شگفتی هستند و شما را برای لحظاتی مات و مبهوت خود نگه می‌دارند. شک نکنید که این جاذبه گردشگری استانبول که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، ارزش دیدن از نزدیک را دارد.