صنایع دستی تهران؛ وارث سنت ایرانی

اکثر افراد، تهران را به‌عنوان شهری صنعتی و مدرن می‌شناسند، اما این شهر مدرن یکی از بزرگ‌ترین مراکز صنایع دستی ایران نیز به‌حساب می‌آید. اگر از شما بپرسند که انواع صنایع دستی تهران چیست؟ شاید چیزی به ذهن‌تان نیاید؛ چرا که هنر تهران، تلفیقی از هنر نقاط جغرافیایی متفاوت ایران است. بازار صنایع دستی تهران از پر رونق‌ترین بازارهای کشور است و مشتریان عمده‌ این بازار از کشورهای حوزه‌ خلیج فارس و تعدادی از کشورهای اروپایی هستند. از مهم‌ترین سوغات و صنایع دستی تهران می‌توان به سفالگری، معرق شیشه، چاپ روی پارچه، صنایع‌دستی چوبی و چرم اشاره کرد که در ادامه به معرفی برخی از این هنرهای ارزشمند می‌پردازیم.

رزرو بلیط هواپیما تهران با سه کلیک خوبه!

 صنایع دستی تهران؛ از صفویه تا امروز

برخلاف تصور عموم، تاریخ هنر و صنایع دستی تهران مربوط به سال‌ها قبل‌تر از دوره قاجار است. این شهر در دوران صفویه یکی از مراکز منسوجات، فرش و فلزکاری شناخته می‌شد. حتی در آن زمان هم عده‌ زیادی از هنرمندان کشور برای فعالیت در مشاغل مربوط به صنایع‌دستی به این شهر مهاجرت می‌کردند. اما رونق بازار صنایع دستی تهران برمی‌گردد به سلسه‌ قاجار. بعد از انتخاب تهران به‌عنوان پایتخت بود که ما شاهد گسترش فراوان صنایع دستی در این شهر بودیم. از جمله انواع صنایع دستی تهران در آن زمان می‌توان به خوش‌نویسی و نقاشی، معرق شیشه و سنگ، سفال و سرامیک اشاره‌کرد. از آن زمان تا به امروز تهران به‌عنوان یکی از مراکز صنایع‌دستی در ایران باقی‌مانده‌است. همچنان نیز طیف وسیعی از صنعت‌گران و هنرمندان به‌علت امکانات خوب در زمینه ابزار و مواد اولیه و همچنین بازار پررونق آن در زمینه صنایع دستی به تهران مهاجرت می‌کنند.

قالی‌بافی؛ کمک به اقتصاد خانواده

از آنجا که امروز صنایع دستی تهران علاوه بر یک هنر اصیل، عامل مکمل اقتصادی در خانواده‌های روستایی به‌حساب می‌آید، حرفه‌های‌خانگی مانند قالی‌بافی رشد بسیار چشمگیری داشته‌اند. البته ناگفته ‌نماند در شهر تهران تعدادی از طراحان و هنرمندان سرشناس قالی‌باف مشغول به فعالیت هستند و به همین سبب آثار بسیار نفیس و باارزشی در صنایع دستی تهران، کرج و مناطقی چون دماوند و شمیرانات خلق می‌شود. کارگاه‌های قالی‌بافی بسیاری هم در مناطق روستایی استان تهران وجود دارد و مردم این مناطق قالی‌های دست‌بافت بی‌نظیری را طراحی و خلق می‌کنند.

سفالگری؛ کهن‌ترین صنایع دستی تهران

سفال و سفالگری از کهن‌ترین سوغات صنایع دستی تهران است. قدمت این هنر اصیل در تهران به قرن سه و چهار هجری قمری و حکومت شاه عباس صفوی برمی‌گردد. در آن زمان بود که شهر ری به یکی از مراکز اصلی ساخت سفال و ظروف لعاب‌دار تبدیل شد؛ سفال‌هایی که با نقوش هندسی، طوماری، تصاویر درباریان و بزرگان تزئین شده‌بودند. از آنجا که در بسیاری از مناطق تهران خاک رس باکیفیت برای ساخت آثار سفالی می‌توان یافت، هم‌اکنون افراد بسیار زیادی درکارگاهای صنایع دستی تهران، شهرری، ورامین و مهرشهر کرج مشغول به سفالگری هستند. بارزترین ویژگی سفال تهران، شفافیت آن است که نیاز به جلا و لعاب زیادی ندارد. 

جاجیم؛ بهترین سوغات تهران

به‌دلیل عشایرنشین بودن منطقه‌ فیروزکوه و همچنین آب‌وهوای مناسب این منطقه برای دامپروری، جاجیم‌بافی نیز جزئی از صنایع دستی تهران به‌شمار می‌رود. به‌علت شباهت‌های ساکنین فیروزکوه با مردم مازندران، جاجیم بافته‌شده توسط آن‌ها بسیار شبیه به جاجیم مازندران است و تنها تفاوت آن‌ها در اندازه‌شان است.

چرم‌دوزی؛ کاربردی‌ترین صنایع دستی تهران

یکی از محبوبیت‌ترین‌های صنایع دستی تهران هنر کار با چرم است. کیف پول، کیف اداری، کیف مجلسی زنانه، کفش، چمدان، کمربند و غیره از کالاهایی هستند که توسط هنرمندان تهرانی تولید می‌شود. اگر شما هم به خرید محصولات چرمی علاقه دارید، حتماً از راسته چرم‌فروشان بازار بزرگ تهران دیدار داشته‌ کنید. البته به خیابان فردوسی و سعدی نیز می‌توانید بروید؛ زیرا این مناطق از بزرگ‌ترین مناطق عرضه کننده محصولات چرمی و انواع صنایع دستی تهران هستند. 

ویترای؛ زیباترین صنایع دستی تهران

بی‌شک ویترای از زیباترین هنرهای صنایع دستی تهران به‌ شمار می‌رود. شما در این هنر با شیشه‌هایی روبه‌رو می‌شوید که با حوصله و بسیار هنرمندانه رنگ‌آمیزی شده‌اند. هنر ویترای در ساخت ظروف و دکوراسیون استفاده بسیاری دارد و همچنین از این هنر در طراحی داخل ساختمان نیز استفاده می‌کنند. جالب است بدانید که ویترای یک هنر بین‌المللی است و تاکنون نمایشگاه‌های زیادی از آثار هنرمندان صنایع دستی تهران در زمینه ویترای در سرتاسر جهان برگزار شده‌است.

چاپ روی پارچه؛ جدیدترین صنایع دستی پایتخت

لیست انواع صنایع دستی تهران بسیار گسترده است، اما در بین آن‌ها باتیک یا چاپ روی پارچه از جدیدترین‌ها است. این هنر پیش از این، بیشتر در تبریز و اسکو یافت ‌می‌شده، اما مدتی است که در تهران نیز رواج پیدا کرده‌است. هنرمندان در باتیک از رنگ‌های طبیعی مانند انار، زرد‌چوبه و اسپرک استفاده می‌کنند؛ از این رو این هنر از کمیاب‌ترین هنرهای صنایع دستی تهران به‌حساب می‌آید.

معرق شیشه؛ راز زیبایی خانه‌های قدیمی

تقریباً همه‌ ما در اطراف خود یا در خانه‌ قدیمی‌ترهای خانواده با آثاری روبه‌رو شده‌ایم که در ساخت آن‌ها از معرق شیشه بهره‌برده‌اند. در گذشته از این هنر برای تزئین پنجره‌ ساختمان‌ها بسیار استفاده می‌شد. در این هنر زیبا، هنرمندان تکه‌های مختلفی از شیشه‌های رنگی را کنار هم قرار می‌دهند و اثری چشم‌نواز خلق می‌کنند. امروزه هنرمندان صنایع دستی تهران با استفاده از این هنر گران‌بها، آثار بسیار زیبایی از جمله گلدان یا تابلوهای دکوراتیو تهیه می‌کنند که دکوراسیون داخلی هرخانه‌ای را خاص و جالب توجه می‌سازد.

نقاشی روی چرم؛ خاص‌ترین صنایع دستی تهران

در میان لیست بلندبالای انواع صنایع دستی تهران، نقاشی روی چرم از معدود هنرهایی است که خواستگاه اصلی آن شهر تهران است. شکل‌گیری این هنر به دوره‌ قاجار برمی‌گردد و از آن زمان تاکنون هنوز رونق و طرفداران خاص‌پسند خود را حفظ کرده‌است. این هنر که پیش‌تر به نام هنر قهوه‌خانه‌ای رواج داشت، از زیبایی بی‌نظیری برخوردار است و خواهان زیادی نیز در بازار دارد. هنرمندان صنایع دستی تهران معمولاً با انواع رنگ مانند گواش و اکرلیک و…. نقوش زیبایی را بر روی چرم خلق می‌کنند. 

صنایع دستی چوبی؛ سنت قدیم ایرانی

صنایع‌دستی ‌چوبی یکی از پرطرفدارترین هنرها در میان صنایع دستی تهران است. در گذشته استفاده از ظروف چوبی در بین ایرانیان بسیار رواج داشته‌است که امروزه چند سالی است که مردم دوباره به این سنت کهن بازگشته‌اند. سوغات و صنایع دستی چوبی تهران شامل تمامی محصولاتی است که با استفاده از چوب و دستگاه‌های سنتی و ابزارهای دستی ساخته می‌شود. این صنایع دستی معروف تهران شامل محصولاتی مانند صندوق‌ها، جعبه‌ها، ظروف، سبد، مجسمه‌ها، سازهای موسیقی، مبلمان و دکوراسیون داخلی و غیره می‌شود.آن‍ها در تهران به‌طور گسترده تولید و به‌فروش می‌رسند و حتی تعدادی از جوانان این هنر را با دانش معماری و مجسمه‌سازی مدرن ترکیب کرده‌اند.

این هنر، سبک‌ها و شیوه‌های متفاوت زیادی دارد که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان منبت، معرق، مشبک و خراطی را نام برد. آثار تولید شده توسط هنرمندان این شاخه، هم در بازارهای داخلی بسیار پرطرفدار هستند و هم در نمایشگاه‌های جهانی و بازارهای خارجی عرضه می‌شوند.

۴ دلیل از ویژگی‌های مواد اولیه به‌کاربرده‌شده در صنایع دستی 

تا این قسمت از مقاله با صنایع دستی تهران آشنا شدیم. همانطور که می‌دانیم، اغلب مواد اولین این صنایع دستی‌ از چوب است. به همین دلیل در ادامه به این می‌پردازیم که چوب چه خاصیت‌های منحربه‌فردی برای ساخت وسایل دارد.

.1 صنایع دستی چوبی تهران و حفظ سلامتی

چوب یک ماده طبیعی است و در تولید ظروف چوبی، از مواد شیمیایی و مضر استفاده نمی‌شود. حتی روغن‌هایی که هنرمندان صنایع دستی تهران برای جلا بخشیدن به این ظروف استفاده می‌کنند، روغن‌های طبیعی و گیاهی است؛ بنابراین، ظروف چوبی برای حفظ سلامتی بدن بسیار مناسب است.

2. خاصیت ضد باکتریال صنایع دستی تهران

چوب دارای خاصیت ضد باکتریال است و می‌تواند رشد باکتری‌ها را کاهش دهد. این ویژگی باعث می‌شود ظروف چوبی به‌عنوان یک جایگزین سالم برای ظروف پلاستیکی و فلزی استفاده شود.

 .3 ماندگاری عطر غذا

چوب خاصیت جذب عطر و طعم دارد و می‌تواند این خصوصیت را در ظروف چوبی حفظ کند. بنابراین، استفاده از ظروف چوبی می‌تواند به بهبود طعم و عطر غذاها کمک کند.

4. ظاهری زیبا با صنایع دستی چوبی تهران

ظروف چوبی دارای ظاهری بسیار زیبا و حاصل تلاش و هنردست‌ هنرمندان است و می‌تواند به تزئین محیط خانه و آشپزخانه‌ شما کمک شایانی کند. 

چرا باید صنایع دستی تهران را بخریم؟

تولید صنایع دستی در تهران به‌عنوان یک فعالیت اقتصادی مهم شناخته می‌شود. صنایع دستی به‌عنوان یک منبع درآمد برای بسیاری از خانواده‌ها در تهران و دیگر مناطق کشور به‌شمار می‌آید. تولید و فروش سوغات و صنایع دستی پایتخت، اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی را در این شهر و تمام کشور به‌همراه دارد. یکی از فواید تولید و فروش انواع صنایع دستی تهران، حفظ فرهنگ و هنر محلی است. این آثار با استفاده از الگوها و طرح‌های محلی تولید می‌شوند و به‌نوعی ارثیه فرهنگی و هنری هر منطقه هستند. تولید و فروش آن‌ها به‌معنای حفظ و نگهداری این فرهنگ و هنر است و برای نسل‌های آینده ایرانیان، یک دارایی بزرگ محسوب‌می‌شود.

افزون بر این، تولید و فروش آن‌ها می‌تواند به رونق گردشگری در این شهر کمک کند. بازدیدکنندگان و گردشگران می‌توانند این آثار را خریداری کنند و به‌عنوان یک سوغاتی یا یادگاری از سفر با خود به خانه ببرند. این امر باعث می‌شود که گردشگران بیشتری به تهران وارد شوند و در نتیجه، درآمد گردشگری و درآمد اقتصادی شهر افزایش یابد.

صنایع دستی تهران را از کجا تهیه کنیم؟

مناسب‌ترین جا برای خرید صنایع دستی و آشنایی با هنر اصیل ایرانی، نمایشگاه صنایع دستی تهران است که هر ساله در روزهای آخر سال برگزار می‌شود. اگر فرصت بازدید از این نمایشگاه را ندارید، می‌توانید از طریق سایت‌ها یا صفحات مجازی هنرمندان نیز اقدام به تهیه آثار و حمایت از هنر ایرانی کنید. برای خرید حضوری در تهران نیز حتماً به بازار بزرگ تهران و بازار تجریش سر بزنید چرا که این بازارها معمولاً آثار بی‌نظیر و ارزشمندی از انواع صنایع دستی تهران را در خود جای داده‌اند.

حرف آخر

تهران از شهرهای مرکزی در صنعت و هنر است و این نکته‌ایی است که باید هنگام سفر به تهران به یاد داشته‌باشید. شاید دفعه‌ بعدی که به این شهر سفر کردید، علاوه بر بازدید از مجتمع‌های تجاری و کافه‌های ناب تهران به سراغ بازارهای سنتی و صنایع دستی پایتخت نیز بروید تا یک یادگاری به‌یادماندنی برای خود یا اطرافیان تهیه کنید.