آشنایی با موزه مردم شناسی مشهد + تمام جزئیات
فهرست مطالب
- تاریخچه موزه مردم شناسی مشهد
- معماری ساختمان حمام شاه مشهد
- بخش‌های مختلف موزه مردم شناسی مشهد
- آدرس و دسترسی به موزه مردم شناسی مشهد
- نکات مهم پیش از بازدید از موزه مردم‌شناسی مشهد
- جاذبه‌های دیدنی نزدیک موزه مردم شناسی مشهد
- گزینه‌های رستورانی در نزدیکی موزه مردم‌شناسی مشهد
- اقامت در نزدیکی موزه مردم شناسی مشهد: هتل‌های پیشنهادی
- حرف آخر
- سوالات متداول
شهر مشهد یکی از اصلی‌ترین مقاصد گردشگری ایران به شمار می‌رود و هر سال گردشگران بسیاری به این شهر سفر می‌کنند. با اینکه مشهد را به عنوان شهری زیارتی می‌شناسند اما جاذبه‌های تاریخی و دیدنی زیادی دارد. در گذشته خانه‌ها و بناهای تاریخی بسیاری در شهر مشهد وجود داشت اما متاسفانه تعداد زیادی از آنها در طرح توسعه و بازسازی شهر مشهد و اطراف حرم امام رضا تخریب شدند و تنها تعداد معدودی جان سالم به در بردند. یکی از این بناها یک حمام قدیمی است که در حال حاضر آن را به عنوان موزه مردم شناسی مشهد می‌شناسند. در ادامه قصد داریم سری به این بنای تاریخی بزنیم پس اگر قصد سفر به مشهد و بازدید از جاذبه‌های دیدنی آن را دارید با ما همراه باشید تا بیشتر با موزه مردم شناسی مشهد آشنا شویم.
خرید بلیط هواپیما مشهد هم با سه کلیک آسان‌تر از همیشه است.
تاریخچه موزه مردم شناسی مشهد
بنایی که امروزه به عنوان موزه مردم شناسی مشهد می‌شناسیم درواقع یک حمام قدیمی است که به حمام شاه مشهد معروف است. مشهد به دلیل رفت و آمد زائران حمام‌های عمومی زیادی در اطراف حرم امام رضا داشت و بسیاری از مردم از این حمام‌ها استفاده می‌کردند. بیشترِ این حمام‌ها در جریان تخریب بافت اطراف حرم در سال 1354 خراب شدند و تنها همین حمام از آن زمان باقی مانده است. این حمام در سال 1027 هجری قمری به دستور شخصی به نام مهدی قلی بیک از بازماندگان خاندان امیر ارغوان ساخته شد.
مهدی قلی بیک این حمام را برای امام رضا (ع) وقف کرد. در آن زمان یک قنات هم برای این حمام ساختند و قرار بر این شد اضافه‌ی این آب را به مسجد گوهرشاد بدهند و بعد هرچه باقی ماند صرف امور خیریه و کشاورزی شود. این حمام که در حال حاضر یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر مشهد به شمار می‌رود در سال 1356 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در سال 1378 عملیات بازسازی حمام شاه آغاز شد و در سال 1385 به عنوان موزه مردم شناسی مشهد شروع به کار کرد.
معماری ساختمان حمام شاه مشهد
بنای موزه مردم شناسی مشهد معماری و ساختار حمام‌های قدیمی ایرانی را به زیبایی به تصویر می‌کشد. ساختمان اصلی از آجر ساخته شده و در قسمت‌های مختلف آن از آهک، ساروج، سنگ، شیشه و کاشی استفاده کرده‌اند. حمام شاه مشهد از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که در ادامه هر کدام را بررسی می‌کنیم:
رختکن حمام شاه مشهد
رختکن حمام با نقاشی و کاشی‌کاری‌های رنگی تزیین شده است. این قسمت از بنا را با 28 ردیف ساروج‌بُری و گچ‌بری تزیین کرده‌اند و روی 13 ردیف از آنها نقاشی‌های زیبایی به چشم می‌خورد. قدمت قدیمی‌ترین ردیف به دوره صفویه می‌رسد و جدیدترین ردیف مربوط به دوره قاجار است. رختکن حمام شاه مشهد چهار صفه دارد که سه صفه برای تعویض لباس مردم عادی بود و یک صفه به اشراف و بزرگان اختصاص داشت.
هشتی یا میاندار
بعد از رختکن فضایی به نام هشتی یا میاندار وجود دارد که دو فضای رختکن و گرمخانه را به هم متصل می‌کند. در وسط هشتی یک حوض کوچک آب وجود دارد که افراد پس از خروج از گرمخانه پای خود را در آب سرد این حوض می‌شستند و بعد وارد رختکن می‌شدند.
تور مشهد را همین حالا رزرو کنید.
گرمخانه موزه مردم شناسی مشهد
بعد از گذشتن از هشتی وارد گرمخانه‌ی حمام شاه مشهد می‌شوید. گرمخانه مخصوص شستشو و استحمام بود. این بخش فضایی مربع شکل دارد و در چهار گوشه‌ی آن چهار ستون به چشم می‌خورد و سقف آن به شکل گنبد ساخته شده است. در اطراف گرمخانه اتاقک‌های بدون دری وجود دارد که برای نشستن و استحمام از آنها استفاده می‌شد. در بخش غربی گرمخانه خزینه‌ی آب گرم قرار داشت که کمی بالاتر از سطح زمین بود. آب حمام از طریق قناتی که ساخته بودند تامین می‌شد و از طریق چاه‌ها و حوضچه‌ها به خزینه می‌رسید.
آب خزینه در دیگ‌های مسی به نام تیان که کف آن تعبیه شده بود گرم می‌شد و به شکل منظم به بخش‌های مختلف حمام هدایت می‌شد. در دو طرف خرینه اتاق‌هایی به صورت قرینه وجود دارد. در اتاق شمالی سه حوضچه‌ی تصفیه آب سرد قرار دارد. گل و لای آب پس از ورود به این حوضچه‌ها ته‌نشین می‌شد و پس از تصفیه دوباره به خزینه برمی‌گشت. اتاق دیگر برای افراد معلول یا کسانی که بیماری‌های مسری داشتند استفاده می‌شد. آنها از طریق دریچه‌ای که به خزینه راه داشت آب گرم مورد نیاز خود را تامین می‌کردند.
پیشنهاد 3 کلیکموزه های مشهد؛ سفر به تاریخ پر فراز و نشیب اما ارزشمند ایران
آتشخانه
در آتشخانه که پشت خزینه قرار دارد برای روشن کردن آتش و تامین گرمای حمام استفاده می‌شد. در گذشته به این قسمت تون و به فرد مسئول آن تون تاب می‌گفتند. تون تاب بعد از تهیه سوخت آن را به داخل کوره‌ی تون که در قسمت زیر تیان‌ها قرار داشت می‌ریخت و آتش روشن می‌کرد. دود ناشی از این آتش از طریق کانال‌های باریکی که تا سقف رختکن ادامه داشت به دودکش‌ها منتقل و از حمام خارج می‌شد. این کانال‌ها دیوارهای بخش‌های مختلف حمام شاه مشهد را گرم می‌کردند. از خاکستر باقی مانده در آتشخانه هم به عنوان مواد شوینده استفاده می‌کردند و هم آن را برای ساخت ملات ساروج به کار می‌بردند.
چال حوض موزه مردم شناسی مشهد
در حمام شاه مشهد یک استخر نسبتا بزرگ هم وجود داشت که برای شنا و آب‌تنی از آن استفاده می‌کردند. به این استخر چال حوض می‌گفتند و مردم می‌توانستند بعد از استحمام به چال حوض بروند و در این استخر بزرگ آب تنی کنند.
بخش‌های مختلف موزه مردم شناسی مشهد
در سال 1385 و پس از تبدیل این حمام قدیمی به موزه مردم شناسی از فضاهای موجود در رختکن و گرمخانه و چال حوض به عنوان محلی برای نمایش اشیای قدیمی مربوط به حمام استفاده کردند. در ادامه آثاری که در این حمام به نمایش گذاشته شده‌اند را بررسی می‌کنیم.
نمایش لوازم آرایشی قدیمی در موزه مردم شناسی مشهد
احتمالا این بخش از موزه برای بانوان جالب باشد. در گذشته بانوان قبل از جشن‌های مختلف به حمام می‌رفتند و بعد از استحمام آرایش می‌کردند. عروس‌ها نیز قبل از عروسی به حمام می‌رفتند و آرایشگر آنها را همانجا آرایش می‌کرد. به همین دلیل بسیاری از لوازم آرایش قدیمی در این بخش از موزه مردم شناسی مشهد به نمایش گذاشته شده است. جعبه آینه، شانه چوبی و انبر مخصوص حالت دادن مو از جمله لوازمی هستند که در این بخش می‌توانید ببینید.
سماور و قهوه جوش
یکی از عادات مردم پس از استحمام خوردن چای یا قهوه بود. به همین دلیل در اکثر حمام‌ها لوازم مخصوص دم کردن چای و قهوه وجود داشت. در این بخش از موزه مردم شناسی مشهد می‌توانید لوازمی مثل سماورهای قدیمی، قهوه جوش و قوری‌های قدیمی مربوط به دوران صفویه و قاجار را ببینید.
نمایش پوشاک و منسوجات قدیمی
یکی از جالب‌ترین بخش‌های موزه بخش پوشاک و منسوجات است. در این بخش لباس‌های قدیمی سنتی مردم خراسان را میبینید و با سبک پوشش مردم آن زمان آشنا می‌شوید. در بخش منسوجات لوازمی مثل چارق، گیوه، بالاپوش‌های مردانه و زنانه، لنگ، پارچه‌های مزین به ترمه دوزی و یراق‌دوزی و قالیچه‌های مربوط به دوران قاجار به نمایش گذاشته شده‌اند.
پیشنهاد 3 کلیکموزه بزرگ خراسان رضوی، گوشه‌ای از تاریخ تمدن ایران
آدرس و دسترسی به موزه مردم شناسی مشهد
آدرس: مشهد، خیابان اندرزگو، اندرزگو 13، انتهای بازار بزرگ فرش
مسیر دسترسی به موزه مردم شناسی شهر مشهد، که به حمام مهدی قلی بیک نیز شهرت دارد، بسیار سهل و ممتنع است. این موزه در جوار صحن جامع رضوی، دقیقاً کنار خروجی این صحن قرار گرفته و همچنین در نزدیکی مسجد شاه یا مقبره امیر ملکشاه واقع شده است. به همین دلیل، راحت‌ترین راه برای دسترسی به موزه، عبور از طریق حرم مطهر امام رضا (ع) است. برای رسیدن به این مکان می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی مانند مترو، اتوبوس‌های عادی و تندرو (BRT) و انواع تاکسی‌ها استفاده کنید.
اگر تمایل دارید که بدون ورود به حرم امام رضا (ع) به این موزه سر بزنید، می‌توانید به خیابان سیزدهم اندرزگو، که با نام خسروی نو نیز شناخته می‌شود، بروید. این خیابان در انتهای بازار بزرگ فرش مشهد قرار دارد و از این طریق نیز می‌توان به موزه دسترسی پیدا کرد. این مسیر امکان دسترسی مستقیم و سریع به موزه را بدون نیاز به عبور از حرم فراهم می‌آورد.
نکات مهم پیش از بازدید از موزه مردم‌شناسی مشهد
بازدید از موزه مردم‌شناسی مشهد، واقع در نزدیکی حرم مطهر رضوی، می‌تواند تجربه‌ای فرهنگی و غنی برای شما باشد. در اینجا چند نکته کلیدی قبل از بازدید از این موزه آورده شده است تا از بازدید خود حداکثر بهره را ببرید:
- دسترسی به موزه: اگر مشهدی نیستید و نخستین بار است که قصد دارید از موزه بازدید کنید، توصیه می‌شود که مستقیماً از ضلع غربی صحن جامع حرم استفاده کنید. کوچه‌های اطراف حرم به یکدیگر شباهت زیادی دارند و ممکن است شما را سردرگم کنند.
- راهنمایی خادمان حرم: پس از زیارت حرم مطهر رضوی، می‌توانید از خادمان حرم برای راهنمایی و یافتن مسیر دقیق تا موزه کمک بگیرید. خادمان معمولاً آماده کمک به زائران و گردشگران هستند.
- قوانین عکاسی: عکاسی در موزه مردم‌شناسی مشهد با قوانین خاصی همراه است. به دلیل ماهیت و کاربری خاص موزه، استفاده از سه‌پایه مجاز نیست. توصیه می‌شود قبل از شروع عکاسی، راهنماها و قوانین مربوط به عکاسی را مطالعه کنید یا از کارکنان موزه سوال بپرسید.
- ساعات بازدید: قبل از برنامه‌ریزی برای بازدید، ساعات کاری موزه را بررسی کنید. موزه‌ها معمولاً در روزهای خاصی ممکن است تعطیل باشند یا ساعات کاری متفاوتی داشته باشند، پس از وبسایت رسمی موزه یا تماس تلفنی برای آگاهی از این ساعات اطمینان حاصل کنید.
- هزینه ورودی: مطلع شدن از هزینه بلیت ورودی به موزه نیز مهم است. برخی موزه‌ها برای دانشجویان، افراد مسن، و کودکان تخفیف‌هایی دارند که می‌تواند به صرفه‌جویی در هزینه‌ها کمک کند.
- امکانات موزه: اطلاع از امکانات موزه مانند دسترسی به وای‌فای، امکانات برای معلولین، سرویس بهداشتی و کافه یا رستوران می‌تواند به شما کمک کند تا بازدیدی راحت‌تر داشته باشید.
- نمایشگاه‌های موقت: بررسی وجود نمایشگاه‌های موقت یا رویدادهای خاص در زمان بازدید شما می‌تواند به شما کمک کند تا از تمامی فرصت‌های آموزشی و فرهنگی که موزه ارائه می‌دهد بهره‌مند شوید.
جاذبه‌های دیدنی نزدیک موزه مردم شناسی مشهد
بازدید از موزه مردم‌شناسی مشهد نه تنها فرصتی برای کشف فرهنگ و تاریخ محلی است، بلکه به لطف موقعیت استراتژیک آن، دسترسی به چندین جاذبه فرهنگی و تاریخی دیگر را نیز فراهم می‌آورد. این جاذبه‌ها، با فاصله‌های کوتاه پیاده و یا با وسیله نقلیه، به راحتی قابل دسترسی هستند.
مجموعه موزه‌های آستان قدس
این مجموعه، که در دل حرم مطهر رضوی قرار دارد، شامل آثاری بی‌نظیر و کم‌نظیر است که هر بازدیدکننده‌ای را به وجد می‌آورد. بازدید از این موزه‌ها را فرصتی برای غنی‌سازی دانش فرهنگی و تاریخی خود قرار دهید.
- آدرس: حرم مطهر رضوی، صحن کوثر
- زمان سفر: ۱۵ دقیقه با اتومبیل، ۱۳ دقیقه پیاده
مسجد شاه (مقبره امیر غیاث الدین ملکشاه)
این مسجد، که به مسجد هفتاد و دو تن نیز شهرت دارد، از جمله بناهای تاریخی دوران میرزا شاهرخ است. از ابتدا به عنوان مقبره‌ای برای امیر ملکشاه بوده و بعدها به مسجد تبدیل شده است.
- آدرس: خیابان خسروی نو، ابتدای بازار سرشور
- زمان سفر: یک دقیقه با هر وسیله
آرامگاه پیر پالاندوز در نزدیکی موزه مردم شناسی مشهد
این آرامگاه متعلق به یکی از عرفای بزرگ شیعه است و در حرم مطهر رضوی قرار دارد. معماری و تزئینات آن، نمونه‌ای زیبا از هنر اسلامی را به نمایش می‌گذارد.
- آدرس: خیابان نواب صفوی، ضلع شرقی حرم امام رضا (ع)
- زمان سفر: ۱۳ دقیقه با اتومبیل، ۱۴ دقیقه پیاده
بازار رضا
یکی از بازارهای سرپوشیده و قدیمی مشهد که فرصتی برای خرید سوغاتی و تجربه معماری سنتی را فراهم می‌آورد.
- آدرس: ضلع شرقی خیابان امام رضا (ع)، حد فاصل فلکه آب و ۱۷ شهریور
- زمان سفر: ۱۴ دقیقه با اتومبیل، ۱۰ دقیقه پیاده
خانه تاریخی توکلی در نزدیکی موزه مردم شناسی مشهد
این خانه، که متعلق به دوران قاجار است، به خانه کشمشیان و توکلی شهرت دارد و به عنوان یک اثر تاریخی ملی ثبت شده است. زیبایی‌های معماری آن نظر هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
- آدرس: خیابان نواب صفوی، نواب صفوی ۷
- زمان سفر: ۷ دقیقه با اتومبیل، ۱۴ دقیقه پیاده
با توجه به نزدیکی این جاذبه‌ها به موزه مردم‌شناسی مشهد، بازدید از آنها می‌تواند بخشی جذاب و مملو از تجربه‌های فرهنگی در سفر شما باشد.
پیشنهاد 3 کلیکلذت بردن از بهترین‌ها؛ 20 مورد از بهترین رستوران‌های مشهد
گزینه‌های رستورانی در نزدیکی موزه مردم‌شناسی مشهد
در نزدیکی موزه مردم‌شناسی مشهد، چندین رستوران با انواع غذاهای ایرانی و بین‌المللی وجود دارد که می‌توانید پس از یک بازدید فرهنگی، لحظاتی خوش را در آنها تجربه کنید.
رستوران شارستان
رستوران شارستان، با فاصله کمی از موزه، انتخابی عالی برای دوست‌داران غذای ایرانی و فرنگی است. این رستوران با منوی متنوع و کیفیت بالای غذاها، پذیرای شما خواهد بود.
- آدرس: بالا خیابان، میدان بیت المقدس، خیابان خسروی نو
- زمان سفر: ۱۲ دقیقه با اتومبیل، ۴ دقیقه پیاده
رستوران الهیه
رستوران الهیه، مکانی مناسب برای علاقه‌مندان به غذاهای ایرانی و فست‌فود، با قیمت‌هایی معقول و کیفیتی تضمین شده، گزینه‌ای مناسب برای صرف ناهار یا شام است.
- آدرس: خیابان دانش به سمت هفده شهریور، خیابان شهید حنائی، حنائی ۹
- زمان سفر: ۱۴ دقیقه با اتومبیل، ۲۱ دقیقه پیاده
رستوران لیالی لبنان
در رستوران لیالی لبنان، می‌توانید از طعم‌های خاورمیانه‌ای لذت ببرید. این رستوران برای کیفیت بالای مواد غذایی و بدون استفاده از سوسیس و کالباس در غذاها شناخته شده است.
- آدرس: چهارراه شهدا، خیابان بهجت، بین بهجت ۱ و ۳
- زمان سفر: ۱۱ دقیقه با اتومبیل، ۱۶ دقیقه پیاده
این رستوران‌ها، با تنوع غذایی و فاصله نزدیک به موزه مردم‌شناسی، فرصت‌هایی عالی برای تکمیل تجربه گردشگری شما در مشهد فراهم می‌آورند.
اقامت در نزدیکی موزه مردم شناسی مشهد: هتل‌های پیشنهادی
برای کسانی که قصد دارند اقامتی نزدیک به موزه مردم شناسی مشهد داشته باشند، چندین هتل در فاصله کوتاهی قرار دارند که می‌توانند نیازهای مختلف مسافران را برآورده سازند.
هتل ایران مشهد
هتل ایران، با موقعیت مکانی عالی و دسترسی آسان به مراکز دیدنی شهر، اقامتی راحت و دلپذیر را به شما ارائه می‌دهد.
- آدرس: میدان بیت المقدس به سمت خسروی نو، بین شهید اندرزگو 18 و چهارراه خسروی، رو به روی پمپ بنزین
- فاصله تا موزه: ۱۵ دقیقه با خودرو، ۶ دقیقه پیاده
هتل آپادانا مشهد
هتل آپادانا، با فراهم آوردن امکانات مدرن و خدمات میهمان‌نوازی، تجربه‌ای به یادماندنی را برای مهمانان خود به ارمغان می‌آورد.
- آدرس: خیابان اندرزگو، نبش چهارراه خسروی
- فاصله تا موزه: ۱۲ دقیقه با خودرو، ۵ دقیقه پیاده
هتل رضویه در نزدیکی موزه مردم شناسی مشهد
هتل رضویه، واقع در میدان بیت المقدس و جنب درب ورودی بازار رضا، فرصتی عالی برای دسترسی آسان به مراکز خرید و جاذبه‌های دیدنی شهر است.
- آدرس: میدان بیت المقدس، جنب درب ورودی بازار رضا
- فاصله تا موزه: ۸ دقیقه با خودرو، ۹ دقیقه پیاده
این هتل‌ها با موقعیت مکانی ممتاز و دسترسی آسان به موزه مردم شناسی مشهد، گزینه‌های ایده‌آلی برای اقامت هستند، که به شما امکان می‌دهند تا از تمام زیبایی‌ها و جاذبه‌های این شهر تاریخی بهره‌مند شوید.
هتل های ارزان مشهد فقط با سه کلیک!
حرف آخر
موزه مردم شناسی مشهد یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری مشهد به شمار می‌رود. با ورود به این حمام تاریخی معماری اصیل ایرانی مربوط به دوره‌های صفوی و قاجار را در گوشه و کنار آن میبینید و با نحوه‌ی کار حمام‌های قدیمی و باستانی آشنا می‌شوید. علاوه بر این، اشیای قدیمی که در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند بخشی از فرهنگ استحمام مردم آن زمان را به شما نشان می‌دهند. در این متن یکی از قدیمی‌ترین حمام‌های ایران را به شما معرفی کردیم و بخش‌های مختلف آن را برای شما شرح دادیم امیدواریم جالب توجه بوده باشد و در سفر بعدی به شهر مشهد حتما از این حمام زیبا بازدید کنید.
سوالات متداول
موزه مردم شناسی مشهد از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر همه روزه به جز ایام تعطیل باز است.
برای اطلاع از قیمت بلیط ورودی موزه مردم شناسی مشهد، توصیه می‌شود به وبسایت رسمی موزه مراجعه کنید یا با موزه تماس بگیرید.
در موزه مردم شناسی مشهد آثار و اشیای مربوط به فرهنگ و تمدن مردم خراسان، از جمله لباس‌های سنتی، ابزار کار و هنرهای دستی به نمایش درآمده است.
بله، موزه مردم شناسی مشهد دسترسیهای لازم برای افراد معلول را فراهم کرده است.
نظرات کاربران