جاذبه های تاریخی قشم؛ از افسانه آناهید تا دریانورد پرتغالی!
فهرست مطالب
جاذبه های تاریخی هر منطقه، بیانگر اصالت و قدمت آن منطقه است؛ همانند انسانی که پس از هر تجربه، به ارزش وجودی‌اش اضافه می‌شود. جزیره قشم از قدیم جزئی از خاک ایران بوده و زندگی در آن جریان داشته‌است. در این مدت، قشم با نام‌های متفاوتی از جمله ابرکاوان، کاوان (بنی‌کاوان) و لافت شناخته می‌شد. سلسه‌های زیادی به جزیره قشم تسلط داشتند که نتیجه این حکمرانی، شکل‌گیری جاذبه های دیدنی و تاریخی قشم شده‌است.
در این مقاله قصد داریم با معرفی جاذبه های تاریخی قشم، شما را با ریشه و قدمت این جزیره آشنا کنیم.
تور قشم را رزرو کرده‌اید؟
مقبره بی‌بی مریم؛ سازه‌ای مرجانی و مرموز
ابتدا می‌رویم سراغ اینکه بی‌بی مریم که بود و چه کرد!؟ حقیقتا هیچ اطلاعی در این باره وجود ندارد اما محلی‌ها می‌گویند که بی‌بی مریم احتمالا یک بزرگ‌زاده بوده‌است. این مقبره که متعلق به دوران سلجوقیان است، از لایه‌لایه مرجان تشکیل شده. این مقبره برخلاف مقبره‌هایی که می‌شناسیم فاقد هرگونه تزئینات و کاشی‌کاری است و تنها از سنگ‌های روی هم چیده شده ساخته شده و چیزی که حکم تیر خلاص را دارد، آن گبند مرجانی است که زیبایی‌اش دل همه را می‌برد. لازم به ذکر است که این مقبره در نزدیکی روستای توریان قرار دارد.
سد گوران؛ آب‌هایی که دور صخره‌ها می‌گردند
اگر به عکس‌های سد گوران نگاه کنید، صخره‌هایی را می‌بینید که دورتادورشان را آب فرا گرفته؛ انگار که آب‌ها به دور صخره‌ها می‌گردند. این سد که از دوره هخامنشیان پی‌ریزی شد و در دوره پهلوی ساخت آن به سرانجام رسید، در تاریخ 25 اسفند 1379 به ثبت‌ملی رسید. سد گوران که در نزدیکی روستای گوران قرار دارد، آب آشامیدنی موردنیاز ساکنان آن منطقه را فراهم می‌کند.
روستای لافت؛ چشم‌اندازی فوق‌العاده برای تماشای غروب
روستای لافت که به روستای بادگیرها نیز مشهور است، در شمال غربی جزیره قشم واقع شده و در هزاره اول قبل از میلاد شکل گرفته‌است. جالب است بدانید که نخستین انسان‌ها در جزیره قشم، ساکن این روستا بوده‌اند. بدیهی است که چنین روستایی با این قدمت بالا، بناهای تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
قلعه نادری لافت؛ از جاذبه های تاریخی قشم
این قلعه که از آن به عنوان تنها قلعه ایرانی در جزایر خلیج فارس یاد می‌شود، 250 سال سن دارد. دستور ساخت قلعه نادری توسط نادرشاه افشار در جهت حفظ تنگه خوران (راه اتصال بین بندر کنگ، بندر لنگه و بندرعباس) صادر گردید.
تنها چیزهایی که از این قلعه باقی مانده، حصار قلعه، 30 چاه آب شیرین، سه برکه آب، دو آب‌انبار قدیمی و بقایای چهار برج از پنج برج آن است. این قلعه داخل روستای لافت و روبه‌روی مسجدجامع روستا قرار دارد. اگر گذرتان به روستای لافت افتاد، بازدید از این قلعه تاریخی را از دست ندهید. قدم زدن در میان خرابه‌های قلعه به شما یادآوری می‌کند که هیچ چیز تا ابد پایدار نیست.
قلعه پرتغالی‌ها
قلعه پرتغالی‌ها که در کنار گورستان قدیمی روستای لافت قرار دارد، قلعه‌ای سرخ است که در سال 1507 میلادی به دستور آلفونسو آلبرکرک، دریانورد پرتغالی ساخته شد. ممکن است برایتان سؤال پیش بیاید که مگر یک دریانورد چنین قدرتی دارد؟ در پاسخ باید بگوییم که آلبرکرک یک دریانورد معمولی نبود؛ او موفق شد جزایر دهانه خلیج فارس را تصرف کند و موقعیتی را برای پرتغالی‌ها به وجود آورد که 110 سال بر راه بازرگانی دریایی بین هند و اروپا تسلط داشته باشند.
پرتغالی‌ها از این قلعه به عنوان محل نگهداری مهمات استفاده می‌کردند و هنگام نیاز، تدارکات خود را به دژهای دیگر می‌رساندند. بخش‌های مختلف قلعه پرتغالی‌ها شامل انبارهای گوناگون اسلحه، آب‌انبار بزرگ، اتاق‌های سربازخانه، زندان، کلیسا، مقر فرماندهی و تالار است.
آب‌انبارها
آب‌انبارها معماری‌های جذابی دارند. بناهایی با سقف گنبدی که وقتی واردشان می‌شوید، خنکی وجودتان را فرامی‌گیرد. معماری این آب‌انبارها به گونه‌ای است که مانع نفوذ گرما به داخل می‌شود تا آب تبخیر نشود. در روستای لافت و اطراف آن حدود 34 آب‌انبار وجود دارد که آب شیرین مردم روستا را تأمین می‌کنند. سؤال متداولی که زیاد پرسیده می‌شود، این است که آب این آب‌انبارها از کجا تأمین می‌شود؟ پاسخ خیلی ساده است؛ آب باران.
آب‌انبارهای لافت که به آن «برکه سنگی لافت» نیز می‌گویند، 400 سال سن دارد و در کنار چاه‌های تلا و قلعه نادری قرار دارد.
یکی ار آب‌انبارهای معروف لافت، آب‌انبار بی‌بی است که اولین آب‌انبار جزیره به شمار می‌آید. این آب‌انبار در سال 1202 توسط همسر نیکوکار حاکم جزیره ساخته شد. درست است که بارها این بنای تاریخی مرمت شده، اما هنوز هم که هنوزه مردم منطقه از آن استفاده می‌کنند.
پیشنهاد 3 کلیکبرکه های باران بندرعباس؛ به تماشای آیینه های آبی و نقره ای
گورستان‌های تاریخی
در قرن هفتم میلادی، عثمان ثقفی، فرماندار بحرین و عمان برای تسخیر جزیره قشم، جنگی ترتیب داد. مردم جزیره قشم مقابل این حمله ایستادند و کشته‌شدگان در گورستانی به نام گورستان لافت کهنه دفن شدند. اگر به نزدیک قبرهای گورستان بروید، نوشته‌های نامفهومی را می‌بینید که به دلیل گذر زمان قابل شناسایی نیستند، اما خبر از قدمت بالای گورستان دارند. برای دسترسی به این گورستان باید به روستای لافت و سپس منطقه تابه‌تا بروید.
علاوه بر گورستان گفته‌شده، یک قبرستان قدیمی دیگر نیز در روستای لافت به نام قبرستان دارالمغفره وجود دارد. روی هر قبر از این گورستان، باقی‌مانده‌هایی از کوزه و خمره‌های قدیمی وجود دارد. این گورستان در نزدیکی زیارتگاه سید حسن قرار دارد.
اسکله باستانی
اسکله‌ها از قدیم نقش مهمی در تجارت کالا و رفت‌وآمد مردم داشته‌اند. در روستای لافت یک اسکله باستانی وجود دارد که بسیاری از معامله‌های مهم تجاری در این اسکله انجام می‌گرفته‌است. این اسکله 130 متری از سنگ‌های لبه‌دار ساخته شده و قدمتش به دوره مادها، هخامنشیان و ساسانیان برمی‌گردد. اگر شما هم مثل ما شیفته هیاهو صیادان اسلکه و تماشای لنج‌ها و قایق‌ها هستید، از این اسکله که از جاذبه های تاریخی قشم به حساب می‌آید دیدن کنید.
چاه‌های تلا
چاه‌های تلا از جاذبه های تاریخی قشم واقع در روستای لافت است که در سال 1377 هجری شمسی به ثبت ملی رسیده. قدمت این چاه‌ها را به حدود 400 سال تخمین می‌زنند. این چاه‌ها به دستور خواجه کریم، حاکم وقت لافت ساخته شد. جالب است بدانید زنانی بوده‌اند که وظیفه نگهبانی از این چاه‌ها را بر عهده داشته‌اند. دلیل انتخاب زن‌ها به جای مردها به افسانه «ناهید» یا «آناهید» به معنای بانوی آب، باران و باروری برمی‌گردد. دیواره‌های این چاه‌ها سنگی و کفشان از گچ است تا آب برای مدت بیشتری تمیز و خنک بماند. زمان بارش‌های سیل‌آسا آب‌های سطحی در تپه‌های این منطقه جاری می‌شود و از آنجا به درون چاه‌ها ریخته می‌شود.
مدرسه تاریخی کمالیه قشم
300 سال پیش، طلاب علوم دینی از فاصله‌های دور و نزدیک به این مدرسه می‌آمدند تا علم و دانش بیاموزند. این مدرسه در روستای بند حاج‌علی در غرب جزیره قشم قرار دارد و یک نمونه زیبا از معماری اسلامی است. نخل‌هایی که دورتادور مدرسه را پوشانده‌اند، شکوهی چشم‌نواز به این بنای تاریخی بخشیده‌اند. شما با بازدید از این مدرسه می‌توانید انواع کتاب‌های خطی و قدیمی با موضوع حدیث، فقه و مذهب که در کتابخانه‌های این مدرسه است را مشاهده کنید و از این بنای تاریخی لذت ببرید.
کلام پایانی
تنوع جاذبه های طبیعی و گردشگری جزیره قشم در کنار جاذبه های تاریخی، این جزیره را به یک مجموعه کامل و ممتاز در دنیا تبدیل کرده است. قدمت مکان‌های تاریخی جزیره قشم به ارزش و اصالت این سرزمین افزوده و حیف است اگر در سفرتان به قشم بازدید از این مکان‌ها را از دست بدهید.
بلیط هواپیما قشم را همین حالا رزرو کنید!
نظرات کاربران