بازار تاریخی همدان؛ از نحوه دسترسی تا جاهای دیدنی اطراف

بازارهای قدیمی علاوه‌ بر این‌که محلی برای کسب درآمد و خرید و فروش کالاهای ضروری بوده، از نظر معماری هم حرف‌های زیادی برای گفتن داشته‌است. بازار تاریخی همدان، امروزه همچنان زنده است. کسبه در راسته بازارهای مختلف آن مشغول به فروش کالاها به خریداران‌اند و کاروانسراها دیگر کاربری گذشته را ندارند. در این مقاله شما را با بازار و جاهای دیدنی اطراف آن آشنا می‌کنیم. با سه کلیک همراه باشید.

فرصت رزرو بلیط هواپیما از سه کلیک را از دست ندید

تاریخچه بازار تاریخی همدان

بازار تاریخی همدان در گذشته و از زمانی که سنگ بنای آن گذاشته شد، پایگاهی مهم برای فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و مذهبی به حساب می‌آمد. ازآنجایی‌که بیشتر مردم شهر و ساکنین دیگر شهرها از دروازه شهر می‌گذشتند، داد و ستد و تجارت از اهمیت بالایی برخوردار بود. جاده ابریشم، شاه‌راهی تجاری در دوران باستان بود و همدان به علت قرارگرفتن در مسیر این جاده، شهری مهم در تجارت ایران به حساب می‌آمد. احداث بازاری بزرگ، پاسخی بود به نیاز خرید و فروش کالاها در مقیاس‌های کوچک و بزرگ.

عده‌ای آغاز ساخت این بازار را در دوره سامانیان در قرن چهارم می‌دانند و عده‌ای دیگر، آن را به علت سبک معماری‌اش به دوره صفویه نسبت می‌دهند. قدمت طولانی این بازار نشان از ارتباط تنگاتنگ زندگی مردم با بازار سنتی همدان دارد. بی‌شک این بازار در زمان قدیم با هدف تهیه، عرضه و فروش کالا بنا شده است. در این بازار، از گذشته تاکنون، پیشه‌ورهای مختلف جایگاهی برای عرضه کالاهای خود داشته‌اند. همچنین همواره متناسب با فرهنگ زمانه، روش‌های مختلفی برای داد و ستد در این بازار به کار گرفته شده است. 

معماری بازار

بازار سنتی همدان معماری جالب‌توجهی دارد. بخش‌هایی در آن است که هر یک با کاربری‌ خاص خود، یکی از نیازهای اهالی، کسبه و مسافران را پاسخ می‌دادند. کاروانسراها، راسته‌ها، چهارسوها، تیمچه‌ها، حجره‌ها و مسجدجامع بخش‌های مختلف این بازار به حساب می‌آیند.

معماری این بازار بزرگ، شبیه معماری دوران صفویه است. بازار سنتی همدان هم مثل اکثر بازارهای قدیمی- مثلا در اصفهان و شیراز- مسقف است؛ اما بخش‌هایی که به بازار قدیمی اضافه شده بدون سقف‌ا است. بخش‌های مسقف، هر یک دارای گنبدی با پایه‌ای از الوار چوبی است. گنب،د نقش خنک‌کننده در تابستان و محافظ کالاها از برف و باران در زمستان را ایفا می‌کند. قسمت‌های آجری بازار، با طرحی زیبا و خوش‌جلوه به کمک ستون‌هایی مستحکم پابرجا مانده است. 

بخش‌های مختلف بازار

در بازار بزرگ همدان، حمام، زورخانه، چایخانه، انواع کاروانسرا و تعداد قابل‌توجهی راسته بازار جای دارد. وسعت این بازار حدود ۳۰ هکتار است و از ۴۰ راسته بازار و ۱۲۰ کاروانسرا تشکیل شده است. 

انواع امکانات رفاهی از جمله رستوران‌ها، کافه‌ها و سوغاتی‌فروشی‌ها در اطراف بازار تاریخی همدان یافت می‌شود. در راسته‌های مختلف بازار، حجره‌ها و دکان‌های بسیاری برای خرید و فروش کالاهای گوناگون وجود دارد. کاروانسراها در زمان‌های قدیم برای استراحت تجار و مسافران ساخته شده و همواره فعال بودند؛ اما امروزه به علت تغییر سبک زندگی و شیوه تعاملات بین‌المللی، این کاروانسراها تغییر کاربری داده‌اند. بد نیست بدانید که به محل تقاطع هر دو راسته بازار، چهارسو و به کاروانسرای کوچک، تیمچه می‌گویند. 

فروشندگانی که کالای همسان و هم‌دسته‌ای می‌فروختند، در یک راسته کنار هم بودند تا مردم و تجار تجربه خرید و فروش آسان‌تری داشته باشند. امروزه هم این دسته‌بندی‌ و راسته‌های خاص حفظ شده است. تعدادی از راسته بازارهای مشهور و پرمشتری در ادامه معرفی می‌شود.

بازار زرگرها؛  راسته طلایی بازار تاریخی همدان

 این بازار اهمیت و ارزش بالایی در بازار سنتی همدان دارد. بازار زرگرها به خرید و فروش طلا و جواهرات در ابعاد و کیفیت‌های مختلف اختصاص دارد در ضلع شرقی خیابان باباطاهر واقع شده است. 

بازار گلشن

بازار گلشن در خیابان اکباتان و ضلع شرقی کاروان‌سرای گلشن واقع شده است. در این قسمت از بازار سنتی همدان حجره‌هایی وجود دارد که در آن‌ها غالبا لباس‌های خوش‌جنس و گران‌قیمتی به فروش می‌رسد. 

بازار نخودبریزها

این بازار در محدوده درب شمال غربی مسجد جامع جای گرفته است. در این راسته از بازار تاریخی همدان حجره‌داران عطاری، خرازی، خواربارفروشی و لوازم بهداشتی به فروش کالاهای خود مشغول‌اند.

بازار قنادها؛ مرکز شیرینی بازار تاریخی همدان

بازار قنادها همان‌طورکه از اسمش پیدا است، محلی برای فروش انواع شیرینی، شکلات و آجیل در بازار سنتی همدان به حساب می‌آید. این بازار در ضلع غربی مسجد جامع همدان واقع شده است. 

بازار بزازها

بازار بزازها محل معامله انواع پارچه و منسوجات است. این بازار از جمله پررفت‌وآمدترین راسته بازارهای همدان است. 

راسته صحاف‌خانه؛ کتاب‌فروشی‌های بازار تاریخی همدان

این راسته بازار، در قسمت غربی کاروان‌سرای گلشن جای دارد. این راسته، پایگاهی در بازار تاریخی همدان برای فروش انواع کتاب و نوشت‌افزار است. 

راسته کفش‌دوزخانه

راسته کفش‌دوزخانه به فروش انواع کیف و کفش اختصاص دارد. پیشه‌وران این بازار در نزدیکی راسته گلشن به فعالیت مشغول هستند.

راسته صندوق‌سازها

فروشندگان راسته صندوق‌سازهای بازار تاریخی همدان، در ضلع شمالی مسجد جامع محصولات خود را ارائه می‌کنند. در این راسته می‌توان انواع لوازم ‌خانگی را خریداری کرد. 

راسته چاقوسازها

مردم برای تعمیر و ساخت انواع چاقو، قیچی، کارد و کلید می‌توانند به راسته چاقو‌سازهای بازار تاریخی همدان در ضلع شمالی مسجد جامع مراجعه کنند.

راسته علاق‌بندها

راسته علاق‌بندها مجموعه‌‌ای از حجره‌ها در بازار تاریخی همدان است که در ضلع شرقی کاروانسرای شریفیه به فروش وسایل دست‌ساز مثل لوله بخاری، سطل فلزی و وسایل حلبی قدیمی اختصاص داده شده‌ است. 

بازار قیصریه یا موتاب‌خانه

بازار قیصیریه با نام دیگر موتاب‌خانه، راسته‌ای از بازار سنتی همدان است که در ضلع شرقی خیابان اکباتان، محلی برای فروش انواع پوشاک و تعمیرات کفش‌ به حساب می‌آید. 

راسته شیشه‌فروش‌ها

راسته شیشه‌فروش‌ها در بازار بزرگ همدان، به سبزه‌میدان می‌رسد. در این قسمت از بازار، معاملات مربوط به شیشه، رنگ، ابزار یراق و ابزارآلات ساختمانی انجام می‌شود. 

راسته‌های کوچکتر بازار تاریخی همدان

 علاوه‌بر بازارهای مهمی که در بالا ذکر شد، تعدادی بازارچه با فعالیت و شهرت کم‌تر نیز در بازار تاریخی همدان وجود دارد:

• بازارچه مظفریه
• بازارچه توت قمی‌ها / پل یخچال
• بازارچه امامزاده یحیی
• بازارچه شالبافان
• بازارچه مصلی/ فراش باشی
• بازارچه میدان مال فروش‌ها
• بازارچه شریف الملک
• بازارچه نظر بیک

کاروانسراهای بازار تاریخی همدان

کاروانسراها معمولاً در قسمت مشخصی از بازارهای بزرگ احداث می‌شدند؛ گاه در پشت راسته اصلی و گاه در کنار راسته‌های فرعی بازار. برای دسترسی مناسب افراد ساکن در کاروانسراها به بازار، راهرو یا فضای دسترسی کوچکی هم این دو قسمت را به هم وصل می‌کرد.

همدان در دوران اوج تجارت در جاده ابریشم، عنوان پررفت‌وآمدترین راه تجاری ایران را یدک می‌کشید. چون در گذشته‌های دور، تاجران رفت‌وآمد و توقف زیادی در همدان داشتند، حدود ۱۲۰ کاروانسرا در بازار تاریخی همدان ساخته شده است. امروزه اما تمامی کاروانسراها، به پاساژ و مراکز تجاری تغییر کاربری داده‌اند. کاروانسراهای تجاری، از دوران صفویه به بعد به میان آمد؛ اما بیشتر کاروانسراهایی که اکنون در بازار سنتی همدان دیده می‌شوند، یادگاری از دوران قاجاریه هستند. 

سرای گلشن

کاروانسرای گلشن، قدیمی‌ترین کاروانسرای بازارتاریخی همدان است که در دوره صفویه ساخته شد. این سرا،  در دوران سلطنت قاجار در اوج فعالیت خود قرار داشت. معماری آن طوری است که یک حیاط مرکزی دارد و حجره‌هایی دورتادورش در دوطبقه قرار دارند. در طبقه اول حجره‌های تجاری و کسب‌وکار را می‌توان دید. در طبقه دوم استراحتگاهی قرار داشت که امروزه انبار نگهداری کالاهایی مثل فرش، کفش و کاغذ است. 

کاروان‌سرای شریفیه

کاروانسراهای تجاری و اقامتی مثل کاروانسرای شریفیه بسیار مرسوم بود. این کاروانسرا با مساحت ۲۰۰۰ مترمربع در دوطبقه و با ۲۸ حجره در هر طبقه هنوز پابرجاست. 

سرای میرزا کاظم؛ بزرگ‌ترین کاروانسرای بازار تاریخی همدان

بزرگ‌ترین کاروان‌سرای بازار تاریخی همدان، محلی است برای خرید، فروش و رفوگری فرش. امروزه این کاروانسرا به محلی برای نگهداری کالاها و انجام امور تجاری تبدیل شده است. 

مسجد جامع بزرگ همدان

مسجد جامع بزرگ همدان در زمان فتحعلی‌شاه قاجار در جوار بازار تاریخی همدان ساخته شد. از آن‌جایی‌ که بازاریان نیاز به ادای فریضه دینی را در خود حس می‌کردند، این مسجد پاسخی به این نیاز بازاریان و کسبه بود. مسجد جدا از اینکه محلی برای ادای فریضه دینی بازاریان مسلمان باشد، جایی برای گردهم‌آیی کسبه و مشورت در باب مسائل مهم شهر و تصمیم‌گیری درباره آن‌ها نیز به حساب می‌آمد. امروزه این مسجد به‌خاطر معماری‌اش جنبه گردشگری هم دارد. 

سوغاتی بازار تاریخی همدان

برای اینکه از سفر با دست پر برگردید، می‌توانید انواع سوغاتی‌ها را از خوردنی تا پوشیدنی در بازار تاریخی همدان تهیه کنید. شیرینی‌ها و غذاهای محلی، صنایع دستی مثل ظروف سفالی، فرش، قالیچه و تابلوفرش و همینطور محصولات چرمی مثل کیف، کفش و انواع لباس در دسته سوغاتی‌های همدان قرار می‌گیرند. 

هتل‌های اطراف بازار تاریخی همدان

بازار تاریخی همدان در نزدیکی مرکز شهر واقع شده است؛ پس هتل‌های فراوانی در اطراف آن وجود دارد. این هتل‌ها با دسترسی مناسبی که به بازار و جاهای دیدنی اطراف مرکز شهر همدان دارند، شرایطی مطلوب را برای مسافران فراهم می‌آورند. از جمله بهترین هتل‌های این ناحیه از شهر به صورت زیر است:

• هتل آپارتمان خاتم همدان، واقع در میدان فلسطین و در فاصله ۱ کیلومتری بازار
• هتل باباطاهر همدان، واقع در ضلع شرقی آرامگاه باباطاهر و در فاصله ۱.۹۸ کیلومتری بازار
• هتل آرین همدان، واقع در خیابان تختی و در فاصله ۲.۵۵ کیلومتری بازار
• هتل بوعلی همدان، واقع در خیابان بوعلی و در فاصله ۳.۵۵ کیلومتری بازار
• مهمان‌پذیر اردیبهشت همدان، واقع در میدان امام خمینی، ابتدای خیابان شهدا و در فاصله ۴.۲۶ کیلومتری بازار
• هتل امیران همدان، واقع در بلوار بعثت و در فاصله ۴.۷۹ کیلومتری بازار

رستوران‌های اطراف

همان‌طور که هتل‌های متنوعی در اطراف میدان اصلی شهر پیدا می‌شود، رستوران‌های باکیفیت و گوناگونی هم در این ناحیه پیدا می‌شود. تعدادی از بهترین رستوران‌ها را نام می‌بریم:

• شاندیز حاجی، در فاصله ۴کیلومتری
• دیزی‌سرای آریانیان، در فاصله ۶/۲کیلومتری
• سفره‌خانه سنتی شب‌نشین، در فاصله ۴کیلومتری
• رستوران پیوند، در فاصله ۴/۲کیلومتری
• چلوکبابی باستان، در فاصله ۱۲۰متری
• رستوران شمشیری، در فاصله ۵/۳کیلومتری

رزرو هتل 5ستاره با سه کلیک خوبه

جاهای دیدنی اطراف بازار بزرگ همدان

علاوه بر بازار تاریخی همدان، مکان‌ها و عمارت‌های تاریخی مختلفی در اطراف میدان اصلی شهر قرار دارد. مجموعه هگمتانه، موزه مفاخر، آرامگاه باباطاهر، آرامگاه استر و مردخای و حمام قلعه از جمله این دیدنی‌ها است. حتما در کنار بازدید از بازار به این مکان‌های مشهور و پرمخاطب هم سری بزنید:

مجموعه هگمتانه همدان

مجموعه دیدنی هگمتانه در فاصله ۲کیلومتری از بازار سنتی همدان قرار دارد. دیاکو حدود سه‌هزار سال پیش کهن‌شهر هگمتانه را روی تپه‌ای به وسعت چهل هکتار ساخت. در هگمتانه نمودی از تمدن دوران مادها تا اشکانیان را می‌توان مشاهده کرد. بناهای کهنی همچون کلیسای گریگوری استفان، کلیسای حضرت مریم و گورستان هگمتانه در این مجموعه قرار دارد. شما می‌توانید برای دیدن ظروف سفالی، ابزارآلات جنگی و بقایای شبکه آب‌رسانی پیچیده‌ این مجموعه پرداستان، به سمت بلوار اکباتان بروید.

موزه مفاخر

موزه مفاخر و مشاهیر، در یکی از خانه‌های قدیمی همدان به پا شده است؛ خانه‌ای که روزگاری بیژن نقاش، در آن سکونت داشت. زیربنای این موزه دوطبقه ۲۲۰ مترمربع است و تندیس‌ها و سردیس‌هایی را می‌توان در آن مشاهده کرد که هر یک به یکی از مشاهیر ایران تعلق دارد؛ مشاهیری همچون بوعلی‌سینا، دکتر محمدعلی زلفی‌گل، دکتر ایراندخت میرهادی، و عین‌القضات همدانی.

آرامگاه باباطاهر؛ در نزدیکی بازار تاریخی همدان

آرامگاه باباطاهر از جمله جاهای دیدنی اطراف بازار تاریخی همدان است که پایگاهی برای عاشقان ادبیات و دوست‌داران دوبیتی‌های باباطاهر به حساب می‌آید. این آرامگاه در میدان باباطاهر و در مجاورت موزه صنایع دستی همدان جای دارد. بازدید از عمارت خوش‌طرح‌ورنگ این آرامگاه را در جوار فضای سبزی دل‌پذیر و امکانات گوناگون اطرافش به شما پیشنهاد می‌کنیم. 

آرامگاه استر و مردخای

در فاصله ۲کیلومتری بازار تاریخی همدان، آرامگاهی مهم برای یهودیان جهان وجود دارد. این آرامگاه متعلق به دو خویشاوند یهودی است؛ استر، ملکه دربار خشایارشاه هخامنشی و مردخای، خویشاوند او و مشاوری معتبر در نزد پادشاه. چون استر در نجات جان یهودیان از قتل عامشان نقش داشت، امروزه این اتفاق بهانه‌ای است تا روزی با نام عید پوریم در میان یهودیان جشن گرفته شود. 

حمام قلعه؛ موزه‌ای در حوالی بازار سنتی همدان

حمام قلعه مکانی دیدنی در نزدیکی بازار تاریخی همدان است که یک موزه مردم‌شناسی هم در دل خود دارد. در دوران قاجار، این بنا با نمای آجری و طاق و نورگیر به دست معماران خوش‌قریحه ساخته شد. حمام قلعه بنایی شناخته‌شده بین اهالی و گردشگران همدان است که معماری‌اش حرف‌هایی برای گفتن دارد و سفره‌خانه سنتی موجود در آن، آماده پذیرایی از بازدیدکنندگان با غذاهای محلی است. 

دسترسی به بازار سنتی همدان

بازار سنتی همدان محوطه‌ای بزرگ در اطراف میدان امام خمینی را در بر می‌گیرد. راسته‌ها و کاروانسراهای این بازار در خیابان‌های باباطاهر، اکباتان و شهدا با نظمی خاص و تحسین‌برانگیز پخش شده‌اند. برای بازدید از این مکان تاریخی و فرهنگی و خرید سوغاتی و مایحتاج برای خود می‌توانید از ساعت ۸ صبح تا حدود ۶ بعدازظهر در این بازار گشت‌وگذاری داشته باشید. 

جمع‌بندی

در این مقاله با مرور تاریخچه‌ای از بازار تاریخی همدان، به معماری و بخش‌های مختلف آن ازجمله راسته بازارها و کاروانسراها پرداختیم. سپس جاهای دیدنی اطراف بازار را به شما پیشنهاد دادیم. توصیه می‍‍‌کنیم در سفر به همدان حتما برای تهیه سوغاتی و تماشای معماری بازارهای قدیمی، به این ناحیه بزرگ در نزدیکی میدان اصلی شهر سری بزنید. خوشحال می‌شویم تجربیاتتان را در قسمت نظرات این مقاله با ما درمیان بگذارید.

رزرو تور ارزان فقط با سه کلیک خوبه