زیارت امامزاده صالح تهران؛ ترکیب دلنشین تاریخ و مذهب

تهران به عنوان پایتخت کشور آن‌قدر جاذبه دارد که برای دیدن همه‌ آن‌ها باید چندین بار به تهران سفر کنید. امامزاده صالح از آن دسته مکان‌های زیارتی است که به واسطه‌ معماری خاص خود، نظر مسافران زیادی را جلب می‌کند. حتی از نظر مکانی، امامزاده صالح در نزدیکی جاذبه‌های دیگری مانند باغ فردوس و کاخ سعدآباد قرار گرفته‌ است. پس با یک تیر دو نشان بزنید و هم به امامزاده بروید و زیارت کنید و هم از دیگر زیبایی‌های تهران لذت ببرید. در این مقاله از مجله گردشگری سه کلیک همراه ما باشید تا با این زیارت‌گاه بیشتر آشنا شویم.

رزرو بلیط هواپیما تهران با سه کلیک خوبه!

آشنایی با امامزاده صالح

با توجه به کتاب‌ها و روایت‌های تاریخی، امامزاده صالح، برادر امام رضا (ع) و فرزند امام موسی کاظم (ع) است. در واقع زمانی که ایشان خبر ولیعهدی برادرشان را می‌شنوند، به ایران می‌آیند. در همین سفر برای کمی استراحت در تجریش توقف می‌کنند. همین‌جا بود که حضرت صالح توسط شخصی در باغ گلشن و در نزدیکی درخت چناری به شهادت رسید. ایشان در نزدیکی همین درخت چنار بزرگ به خاک سپرده شد و به تدریج بنای امامزاده صالح شکل گرفت.

چگونه به امامزاده صالح برویم؟  

اگر با خودرو شخصی در تهران سفر می‌کنید یادتان باشد وقتی به انتهای خیابان ولیعصر و به نزدیکی بازار معروف تجریش رسیدید، به دنبال گلدسته‌های امامزاده باشید. لازم هم نیست دغدغه جای پارک داشته باشید. در میدان تجریش از خروجی خیابان شهید دربندی خارج شوید، کمی بعد اولین خروجی از سمت چپ را پیدا کنید تا به پارکینگ نزدیک امامزاده برسید. به خاطر شلوغی شهر و نزدیک بودن بازار به امامزاده، بهتر است که از مترو یا اتوبوس استفاده کنید. خودتان را به ایستگاه میدان تجریش برسانید که آخرین ایستگاه خط یک مترو تهران است. گزینه دیگری که پیش روی شماست، اتوبوس‌های BRT  تجریش است که به راحتی شما را به در ورودی امامزاده صالح می‌رساند. پس با توجه به شرایط و اولویت خودتان یکی از راه‌های رفتن به این زیارتگاه را انتخاب کنید.

تاریخچه بنای امامزاده 

 بنای اصلی امامزاده صالح تهران تقریبا در قرن 15 هجری قمری ساخته شده است. محوطه این بقعه به شکل یک مستطیل بنا شده است. در سه ضلع از اضلاع حرم داخلی امامزاده صالح، ضریح نقره‌ای به کار رفته است اما در ضلع جنوبی شما به جای ضریح نقره‌ای، محفظه‌ مشبک از جنس چوب خواهید دید. این طراحی کار وزیر امور خارجه‌ قاجار، یعنی میرزا سعید خان انصاری بود. 

در سال 1200 هجری قمری در بخش شمالی یعنی در زمین‌های وقف شده‌ شجاع‌السلطنه، پسر فتح‌علی‌شاه، حسینیه و مسجدی ساخته شد. همچنین در سال 1210 هجری رواق و ایوان ورودی بخش شمالی ساخته شد. در گذشته لوحی در این رواق قرار داشت که امروزه آن را نمی‌بینیم. روی این لوح مستطیلی شکل اسم فتح‌علی‌شاه قاجار حکاکی شده‌ است. در همان سال دیگر فرزند فتح‌علی‌شاه، یعنی هلاکو میرزا، بازسازی مجدد بنای امامزاده صالح را آغاز کرد. 

در سال 1338 بود که گنبد کاشی‌کاری شده‌ امامزاده بازسازی و تعمیر شد. در دوران پهلوی برای برگزاری مراسم عزاداری، سالنی در محوطه ساخته شد. متاسفانه در 1366 بنای امامزاده صالح تهران به خاطر سیل تخریب‌گر آن سال آسیب جدی دید و از سال 1374 طرحی برای بازسازی دوباره و توسعه‌ بیشتر امامزاده صالح به راه افتاد که در نهایت باعث تغییراتی در ضلع غربی امامزاده هم شد.

معماری زیبای امامزاده

وقتی به نزدیکی امامزاده صالح می‌رسید، کاشی‌های خوش‌رنگ کار شده روی قسمت‌های مختلف بنا اولین چیزی است که چشمتان را می‌گیرد. رنگ آبی فیروزه‌ای کاشی‌ها امامزاده صالح را بیشتر از پیش به مکانی آرامش‌بخش تبدیل می‌کند. ترکیب معماری سنتی و باستانی باعث جلوه‌ بیشتر امامزاده شده که از معماری قرن هفتم و هشتم الهام گرفته است. در گذشته محوطه‌ امامزاده صالح کاملا محصور شده بود اما با شروع تغییرات شهری تهران و بازسازی خیابان‌های تجریش، این محوطه خارج از حصار و دیوار قرار گرفته است.  

سردابی پوشیده از خوشنویسی

دقیقا در گوشه‌ صحن امامزاده صالح تهران، پلکانی وجود دارد که شما را به راهروی آینه‌کاری می‌رساند. اگر پنج پله‌ دیگر هم پشت سر بگذارید به سرداب امامزاده خواهید رسید. سردابی که روی کتیبه‌های داخل آن طلاکوبی انجام شده‌ است. به هر طرف که نگاه می‌کنید، سنگ‌های مرمر سرداب با رنگ سبز یشمی نظرتان را جلب می‌کند. در وسط این سرداب، قبری به رنگ سفید قرار گرفته ‌است. در واقع چندین سال می‌شد که راه ورود به سرداب امامزاده صالح مسدود شده بود و کسی نمی‌توانست وارد آن شود تا اینکه یک پیرمرد ناشناس این مسیر را پیدا کرد و به خادمین امامزاده نشان داد. بعد از تحقیق و بررسی بیشتر کار بازسازی راه آغاز شد تا اینکه بالاخره سرداب را پیدا کردند. البته این را هم در نظر داشته باشید که ورود عموم به سرداب امکان‌پذیر نیست. 

مشاهیر به خاک سپرده شده در امامزاده

در تنها قبرستان امامزاده صالح تهران بیش از 150 نفر از مشاهیر کشور به خواب ابدی فرو رفته‌اند، از افراد مهمی که در دوره‌ قاجار باعث تحولات خاصی شدند تا چهره‌های معاصر. طاهره صفارزاده که به او “خادم‌القرآن” نیز می‌گویند، یکی از افرادی است که در گورستان امامزاده صالح به خاک سپرده شده ‌است. خانم صفارزاده اولین کسی که قرآن را به دو زبان فارسی و انگلیسی ترجمه کرد، وزیر امور خارجه ایران در زمان پادشاهی مظفرالدین‌شاه ملقب به مشیر‌الدوله و میرزا نصرالله‌خان نائینی، موسس مدرسه‌ سیاسی در ایران همگی در این قبرستان دفن شده‌اند.

رسم نذر نمک در امامزاده صالح

این یک رسم قدیمی است که وقتی مردم از امامزاده صالح حاجت می‌گیرند بین زائران نمک نذری پخش می‌کنند. اما ماجرای نذر نمک از کجا شروع شد؟ در گذشته که هنوز پیشرفتی در وسایل نقلیه عمومی به وجود نیامده بود، با چند روز بارش برف، عملا رفت‌وآمد در این بخش از تجریش که امامزاده در آن قرار داشت، غیرممکن می‌شد. ولی زائران باز هم اصرار داشتند که به زیارت حضرت صالح بروند. پس برای اینکه بتوانند از جاده‌های پربرف عبور کنند، روی برف نمک می‌ریختند تا زودتر ذوب شود. همین اتفاق باعث شد که مردم به نذر نمک روی بیاورند و این رسم تا امروز پابرجا بماند.

ماجرای درخت کهنسال چنار امامزاده صالح چیست؟

امامزاده صالح تهران سالیان سال محل زندگی یکی از قدیمی‌ترین درختان ایران بود. سن این درخت چنار دقیقا معلوم نیست ولی افرادی مانند مارکوپولو و گیوم آنتوان اولیویه در سفرهای خود این درخت چنار را دیده‌اند و در نوشته‌های خود به آن اشاره کرده‌اند. اکنون که به امامزاده صالح می‌روید، خبری از این درخت کهنسال نیست. در دهه‌ 30 درخت چنار دچار حریق شد. اهالی تجریش تمام تلاش خود را کردند تا با آب شعله را مهار و درخت را نجات دهند. اما در نهایت مجبور شدند که شاخه‌های سوخته درخت را ببرند تا درخت کاملا از بین نرود. تا چند دهه بعد تنه‌ این درخت باقی ماند. اما به خاطر خشک شدن قناتی که تنها دلیل زنده ماندن چنار کهنسال بود، این درخت بیشتر از پیش آسیب دید و در نهایت یک شب درخت قطع و از بین رفت.

دیگر جاهای تماشایی تجریش

بازار تجریش دقیقا در کنار امامزاده صالح واقع شده است. وقتی زیارت کردید می‌توانید سراغ یکی از قدیمی‌ترین بازارهای تهران بروید. هم فضای قدیمی بازار تجریش شما را مجذوب خودش می‌کند و هم دنیای رنگارنگ کالاها. اگر هم لوکس‌‌پسند هستید، پاساژها و مراکز خرید تجریش تجربه‌ خوبی از یک خرید خاص خواهد بود. مرکز خرید پالادیوم زعفرانیه که فاصله‌ زیادی تا امامزاده ندارد، یکی از پیشنهادهای ویژه برای شماست. 

معمولا کسی که دنبال لباس شیک و خاصی می‌گردد، سراغ مرکز خرید پالادیوم می‌روند. این مرکز خرید بزرگ فقط به بخش پوشاک محدود نیست، گالری‌های طلا، جواهرات و ساعت، مغازه‌های لوازم خانگی، آرایشی و بهداشتی و کالاهای ورزشی از دیگر غرفه‌هایی هستند که در این مرکز خرید منتظرتان است. 

پاساژ ارگ از دیگر مراکز خرید پرطرفدار تجریش است که خانه‌ برندهای معروف دنیا از جمله اَدل (Adl) و باربری (Burberry) شده‌ است. در ضمن یادتان باشد که از جاذبه‌های تاریخی نزدیک تجریش غافل نشوید. کاخ سبز یا شهوند با گچ‌بری‌ها و خاتم‌کاری‌های زیبا را برای یک‌بار هم که شده باید ببینید. کاخ سعدآباد از دیگر بناهای مشهور تهران است که اگر به تجریش تهران می‌روید حتما زمانی هم برای دیدن از این بنای تاریخی کنار بگذارید. 

هتل‌ها و اقامتگاه‌های نزدیک امامزاده 

لازمه‌ یک سفر خوب رزرو هتلی مناسب متناسب با سلیقه شماست. جایی که بعد از چندین و چند ساعت خوشگذرانی، با خیالی آسوده استراحت کنید. هتل دیاموند، ویستریا و اسپیناس پالاس می‌توانند تنها چند گزینه برای انتخاب شما باشند. هتل اسپیناس پالاس برای لوکس‌پسندها مناسب است. هتل ویستریا تهران یکی دیگر از هتل‌های پنج ستاره‌ خوب تهران است. هتل ویستریا تنها چند دقیقه تا موزه هنرهای زیبا، کاخ سبز و کاخ سفید فاصله دارد. اگر دلتان یک هتل مقرون‌به‌صرفه می‌خواهد که امکانات قابل قبولی هم داشته باشد، هتل دیاموند انتخاب خوبی برای شما خواهد بود. 

کلام آخر

در این مقاله با امامزاده صالح تهران آشنا شدیم و به نکات مهم برای بازدید آن اشاره کردیم. با توجه به سلیقه خودتان و چیزهایی که گفته شد، برای سفر خود به تجریش و رفتن به این زیارتگاه برنامه‌ریزی کنید. یادتان باشد از دیگر زیبایی‌های تجریش غافل نشوید. خلاصه طوری وقت بگذرانید که جایی برای پشیمانی نماند.