آنچه درباره جنگل حرا قشم و افسانه‌هایش نمی‌دانید!

طبیعت شگفت‌انگیز جزیره قشم، آنجا را به سرزمین عجایب هفت‌گانه تبدیل کرده‌است. باورتان می‌شود جزیره‌ای که صخره‌ها، سنگ‌ها و زمین‌های بیابانی را در خود گنجانده‌است، جنگلی در قلب آب‌های دریا داشته‌باشد؟ جنگل حرا قشم همان جنگل زیبا و مرموزی است که قسمت شمال غربی جزیره قشم را به یک منبع اکولوژی مهم تبدیل کرده‌است. اگر مایلید که به رمز و رازهای این جنگل ویژه که یکی از پنج جنگل استان هرمزگان است پی ببرید، در این مقاله همراه ما باشید.

تور قشم را رزرو کرده‌اید؟

همه چیز درباره جنگل حرا

بیایید تصور کنیم که سوار بر قایق، راهی جنگل حرا شده‌ایم. در پهنه آب، در حال حرکت هستیم که درختانی سبز به نام حرا را می‌بینیم که چوب‌هایی ستبر، اطرافشان را پر کرده‌اند. اما وقتی نزدیک‌تر می‌شویم، می‌بینیم که آن چوب‌ها، ریشه‌های درختان حرا هستند. شگفت‌زده می‌شویم زیرا این اولین بار است که ریشه‌های درختی را خارج از خاک می‌بینیم. در طول حرکت، از تماشای پرنده‌های مهاجری مانند حواصیل بزرگ، حواصیل هندی، کفچه نوک‌تیز، گیلانشاه، سلیم خاکستری، کاکائی و…به وجد می‌آییم و مشتاقیم که جلوتر برویم، اما آنقدر وسعت جنگل زیاد است که گویی در حال طی کردن مسیری بی‌انتها هستیم.

می‌بینید؟ حتی تصورش هم خاص و لذت‌بخش است، ولی عجیب‌تر این است که در همه زمان‌ها نمی‌توانید به بازدید از درختان جنگل حرا بروید. هنگام بالا آمدن آب دریا، درختان جنگل حرا زیر آب فرو می‌روند و شما با جنگلی روبه‌رو هستید که در آب خوابیده‌است.

وسعت جنگل حرا به 22 هزارکیلومتر می‌رسد که نزدیک به 2400 کیلومتر از آن، در دل جزیره قشم قرار دارد و مابقی در آب‌های عمان واقع شده‌است. جنگل حرا، جزئی از ژئوپارک قشم است که توسط سازمان جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسیده؛ به همین دلیل حفظ و آسیب نرساندن به این جنگل‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. جالب است بدانید که آب‌های این جنگل، زیستگاه گونه‌های مختلفی از جانوران دریایی مانند ماهی، مارماهی و دوزیست‌های مختلف است و 80 درصد از آبزیان خلیج فارس، دوره تخم‌گذاری خود را در آب‌های جنگل حرای قشم می‌گذارنند و این یکی دیگر از مواردی است که به ارزش جنگل‌های حرای قشم افزوده‌است.

جنگل حرا؛ جنگلی که از اشک چشم به وجود آمد!

شاید برایتان جذاب باشد که بگوییم افسانه‌ و داستان‌های بومیان منطقه، درباره جنگل حرا نیز صدق می‌کند. اجازه بدهید از زبان خودمان این افسانه را برایتان تعریف کنیم:

در زمان‌های خیلی خیلی دور، آدم که تنها انسان روی زمین بود، اشک ریخت و از اشک چشمش، درختان جنگل حرا روییدند.

البته هستند عده‌ای که می‌گویند این درختان را از هندوستان برای کاشت به جزیره قشم آورند و ایرانی نیستند. درصورتی که نام علمی درختان حرا، Avicennia marina است که به افتخار طبیب و دانشمند مشهور ایرانی «ابن سینا» بر روی این درختان گذاشته شده است.

جنگل حرا و آنچه نمی دانید!

حتما جنگل‌هایی که تا اکنون دیده‌اید، رنگ برگ‌ درخت‌هایشان با گذشت فصل‌ها تغییر می‌کند. اما جالب است بدانید که جنگل حرا (مانگرو)، جدا از این قاعده است. درختان سه تا شش متری جنگل حرا در تمام فصول سبز هستند و این تنها ویژگی عجیب آن‌ها نیست، ویژگی دیگرشان این است که ریشه‌های درختان، قابلیتی دارند که می‌توانند نمک آب‌ دریا را جذب کنند و آن را به آب شیرین برای رشد خود تبدیل کنند.

شیوه روییدن درختان حرا نیز در نوع خود جالب است. دانه‌ها روی درخت مادر می‌رویند و پس از اینکه جوانه زدند، به درون آب می‌افتند و بعد از گذر زمان، تبدیل به درختی جدید می‌شوند. این چرخه آنقدر ادامه پیدا کرده که جنگل حرا قشم شکل گرفته‌است. البته که این روند همچنان ادامه دارد.

شکل برگ‌های درختان حرا، شبیه به یک بیضی با طول 5 تا 5.7 سانتی‌متر است که رویش براق و پشتش به رنگ سفید یا خاکستری است.

در لابه‌لای درختان جنگل حرا، درختی به نام «چندل» وجود دارد. این درخت نیز مانند درختان حرا، ریشه‌هایشان در هوا است. گل‌های این درخت‌ها به رنگ زرد و سفید هستند و میوه‌ای قهوه‌ای‌رنگ به شکل گلابی دارند.

در حالت عادی، عمق آب در جنگل‌های حرا یک متر است که این عدد به هنگام پدیده مد، به بیش از 4 متر می‌رسد. هر 6 ساعت یک بار، جزر و مد اتفاق می‌افتد که زمان مد، بهترین زمان جهت شکار ماهی را برای صیادان فراهم می‌کند؛ زیرا همانطور که اشاره کردیم، انواع گوناگونی از ماهی‌های در آب‌های جنگل حرا زندگی می‌کنند.

جنگل حرا در کدام قسمت جزیره قشم قرار دارد؟

برای درک موقعیت جغرافیایی جنگل حرا قشم، توضیح کوتاهی درباره تنگه خوران می‌دهیم. همانطور که می‌دانید، قشم یک جزیره است که دورتادورش را آب فراگرفته‌ و اگر به نقشه نگاه کنید، توسط باریکه‌ای از آب دریا، از بقیه نقاط کشور، جدا شده‌است. اسم آن باریکه، تنگه خوران است که جنگل حرا را در خود جای داده‌ که البته جنگل حرا فقط مختص به جزیره قشم نیست و تا نزدیک بندر پل، بندر خمیر و جزیره هرمز ادامه دارد.

جنگل حرا قشم در قسمت شمال غربی جزیره واقع شده‌است و برای رفتن به آنجا حتما باید یا از بندرلافت، یا روستای طبل و یا اسکله سهیلی سوار قایق شوید، که از بین همه این‌ها، اسکله سهیلی به دلیل امکانات بیشتر مانند سوپرمارکت، سرویس بهداشتی، فروشگاه‌های صنایع‌دستی و…پرطرفدارتر است.

جنگل حرا قشم در چه فصلی از همیشه زیباتر است؟

لحظه ورود به جنگل حرا قشم، یکی از هیجان‌انگیزترین بخش‌های سفرتان به جزیره خواهد بود. هرچه در آن پیش می‌روید، جنگل، زیبایی‌های بیشتری از خودش را برایتان نمایان می‌کند. اما اگر تماشای این زیبایی‌ها در فصلی باشد که خنکای بیشتری را تجربه کنید، بازدید از جنگل هم برایتان لذت‌بخش‌تر خواهدشد.

فصل تابستان که فصل عرق‌ریزان است و برای کسانی که طاقت گرما و رطوبت زیاد را ندارند، مناسب نیست؛ مگر اینکه قصد شرکت در جشن «نوروز صیاد» یا حراجی‌های قشم را داشته باشید. بهترین زمان برای بازدید از جنگل حرا قشم، فصل پاییز و زمستان و دو ماه ابتدایی بهار است. البته ناگفته نماند اگر در فصل زمستان به جنگل حرا بروید، فرصت تماشای پرندگان مهاجر نصیبتان می‌شود.

چه ساعاتی از روز برای بازدید از جنگل حرا قشم مناسب‌تر است؟

برای تماشای جنگل حرا، باید زمانی که روز است به آنجا بروید؛ چون هنگام روز، جنگل از آب بیرون می‌آید. درواقع وقتی به جزیره قشم رفتید، می‌توانید زمان جزر را از قایقرانان بپرسید تا بتوانید زیبایی‌های جنگل را مشاهده کنید. در غیر اینصورت تنها با آب دریا مواجه می‌شوید که جنگل را در خود غرق کرده‌است. پس بهترین زمان بازدید از جنگل حرا قشم، هنگام جزر آب دریا است.

چه تفریحاتی در جنگل حرا قشم وجود دارد؟

تفریحات جنگل حرا از زمان حرکت قایق شروع می‌شود. قایق‌سواری آن هم در میان جنگلی با درختان سبز و ریشه‌های هوایی ستبر و درهم‌تندیده و تماشای پرندگان مهاجر، چشم‌انداز فوق‌العاده‌ای است که بسیار شبیه به یک رویایی خوش است. پیشنهاد ما این است حتما زیبایی‌های جنگل حرا قشم را با عکس ثبت کنید. این جنگل، لوکیشنی منحصربه‌فرد و طبیعی برای عکاسی است.

بومیان از جنگل حرا قشم چه استفاده‌هایی می‌برند؟

صیادی

همانطور که گفتیم، هنگام بالا آمدن آب دریا، ماهی‌های زیادی وارد جنگل حرا قشم می‌شوند. صیادان نیز این فرصت را مغتنم می‌شمارند و برای ماهیگیری به آنجا می‌روند.

استفاده از شاخ و برگ درختان جنگل حرا قشم

عجیب نیست که بومیان منطقه، جنگل حرا را مانند معجزه می‌دانند. سر‌شاخه‎های درختان این جنگل، به عنوان علوفه و خوراک دام‌ها گزینه بسیار خوبی است. این کار نه تنها به درختان جنگل حرا آسیب نمی‌رساند، بلکه هرس، باعث پربارتر شدن آن‌ها نیز می‌شود.

مصارف دارویی و درمانی

برگ و میوه‌های درختان جنگل حرا قشم، خاصیت دارویی دارند و به‌خصوص برای درمان بیماری‌های پوستی مناسب هستند. جالب است بدانید که زنبورداران بومی، هنگام گل‌دهی درختان، کندوهای خود را به این جنگل می‌آورند.

ساخت ساز‌های محلی

هر آنچه که در جنگل حرا قشم وجود دارد، یک استفاده در خود جای داده‌است. از آب دریا، میوه، برگ و حتی چوب‌های استوار درخت‌های حرا که برای ساخت ساز کاربرد دارند. اولین ساز دهل جزیره قشم نیز با همین چوب‌ها ساخته شده‌است.

جلوگیری از هجوم توفان توسط ریشه‌ درختان جنگل حرا قشم

ریشه‌ درختان جنگل حرا قشم، به قدری محکم و پایدارند، که اگر توفانی بیاید، مانند یک سد عمل می‌کنند و مانع از خرابی تأسیسات ساحل می‌شوند.

برای بازدید از جنگل حرا در کجا اقامت کنیم؟

اقامتگاه، همیشه دغدغه‌ای بسیار مهم برای هر سفری به شمار می‌آید. اما سایت سه‌کلیک امکانی را برای شما فراهم آورده که جای هیچ نگرانی برای رزرو هتل در قشم وجود نداشته باشد. تنها کافی است وارد بخش «هتل» و «پرواز» شده و با جستجوی تاریخ موردنظرتان، اقامتگاه و بلیط هواپیمای خود را انتخاب، و با خیال راحت راهی سفر به جزیره قشم بشوید.

قبل از بازدید از جنگل حرا قشم این نکات را بخوانید

همانطور که در این مقاله خواندید، جنگل حرا قشم علاوه بر زیبایی‌هایی که در خود جای داده، منطقه‌ای بسیار مهم و حیاتی برای کشور ما به حساب می‌آید؛ پس وظیفه هر گردشگری است که جهت حفظ این نعمت ارزشمند، نکات زیر را رعایت کند:

• پرندگان و موجوداتی که در جنگل حرا قشم زندگی می‌کنند، بسیار ارزشمند هستند؛ پس اصلا به فکر شکار آن‌ها نیفتید.
• برای حفظ آرامش موجودات ساکن در جنگل، سکوت را رعایت کنید و فقط به سمفونی زنده طبیعت گوش فرادهید.
• اگر در طول بازدید، لانه پرنده یا جانوری مانند موش را دیدید، به آن آسیب نرسانید و تخم‌های آن‌ها را برندارید.
• ذباله‌هایتان را در جنگل حرا نیندازید.
• شاخه‌های درختان را نشکنید و از طبیعت سبز جنگل حرا قشم محافظت کنید.

کلام پایانی

جنگل حرا قشم مانند کیمیایی برای سرزمین ما است که راز و رمزهای زیادی را در خود جای داده. تماشای این جنگل، مانند ورود به دنیایی جذاب است؛ دنیایی که نیم عمر خود را در خشکی و نیم دیگرش را در آب‌های دریا سپری می‌کند. درختان جنگل حرا، میوه، برگ‌هایش و موجوداتی که در آن وجود دارد، همه و همه چیزهای ارزشمندی است که آنجا را تبدیل به یکی از میراث‌های طبیعی کشورمان ایران کرده‌است. اگر به تماشای جنگل حرا قشم رفتید، تجربیات خود از سفر را با ما درمیان بگذارید. مشتاقانه خواهان خواندن آن‌ها هستیم.

همین حالا بلیط هواپیما قشم را رزرو کنید!