مسجد شیخ لطف الله اصفهان؛ زیباترین مسجد ایران

مسجد شیخ لطف الله اصفهان ملقب است به زیباترین مسجد ایران. مسجدی که لوئی کان، معمار برجسته جهانی آن را چنین توصیف کرده است: من فقط در عالم خیال و با جوهری از طلا و نقره می‌توانم چنین اثری را تصور کنم. همین کافیست تا در این مقاله به جزئیات این اثر تاریخی بپردازیم. با شگفتی‌های معماری آن آشنا شویم و برای سفر اصفهان برنامه‌ریزی کنیم. 

مسجد شیخ لطف الله نامش را از پدرزن شاه عباس صفوی گرفته است. او فقیه بود و به دعوت دامادش از لبنان به ایران مهاجرت کرد. شاه داماد هم برای ادای احترام این مسجد را ساخت. البته طی 17 سال. همین مدت زمان ساخت مسجد نشان می‌دهد که معماری بنا تا چه حد ظریف و تزئینات آن چقدر پرکار بوده است. با ما در این مقاله از مجله سه کلیک همراه باشید تا با زیباترین مسجد ایران که مناره و شبستان ندارد آشنا شویم.

این بار بلیط هواپیما اصفهان را فقط با سه کلیک بخرید! 

تاریخچه مسجد شیخ لطف الله اصفهان

بعد از اینکه پایتخت ایران از قزوین به اصفهان منتقل شد عمارت‌ها و مساجد باشکوهی به اصفهان اضافه شد. تا جایی که بعدها این شهر را نصف جهان خواندند. مسجد شیخ لطف الله یکی از همین مساجد است که در دوره حکومت صفویان درست زمانی که اصفهان پایتخت ایران بود بنا شد. 

ساخت مسجد شیخ لطف الله در سال 981 هجری شمسی آغاز شد و 17 سال به طول انجامید. این مسجد را بر خرابه‌های مسجدی که قبلا در همین محل وجود داشت ساختند. معمار این مسجد محمدرضا اصفهانی پسر حسین بنای اصفهانی بود. او این بنا را با جزئیات فراوان ساخت. کاشی‌کاری‌های لاجوردی و فیروزه‌ای مسجد شیخ لطف‌الله نیز کار دست استاد اصفهانی و شاگردانش است. این اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. 

شیخ لطف الله کیست؟

شاید برای شما سوال پیش بیاید که چرا نام این مسجد شیخ لطف الله است. شیخ لطف الله میسی عاملی اصفهانی یکی از فقه‌های عهد صفوی در اصفهان بود که به دستور شاه عباس صفوی از لبنان به ایران مهاجرت کرد. شاید بدانید که در دوره صفویه تاکید بر شیعه دوازده امامی از سوی شاهان صفوی بیشتر از پیش بود و احتمالا به همین دلیل فقه‌های شیعه به دستور شاه به ایران بازگشتند. این مسجد نیز برای تجلیل از شیخ لطف الله میسی ساخته شد. بعدها در این مسجد نماز گزاردند و کلاس درس حوزوی برقرار کردند. شاید جالب باشد که بدانید شیخ لطف الله پدرزن شاه عباس نیز بوده است. 

بازسازی مسجد شیخ لطف الله 

آرتور پوپ ایران‌شناسی آمریکایی بود که آثار هنری ایرانی را بررسی کرد و به جهان معرفی نمود. تا جایی که در شهر شیراز درگذشت و در حاشیه زاینده‌رود دفن شد. او درباره ایران در یکی از کتاب‌هایش نوشته است:

با عزم و شوق به ایران آمدم تا به زیارت سرزمین رویاهایم، ایران، بروم.

حین بررسی آثار تاریخی اصفهان در سال 1315، آرتور پوپ به رضاشاه توصیه کرد مسجد شیخ لطف الله را مرمت کند. که این اتفاق افتاد. گنبد مسجد چند سال پیش یعنی سال 1397 شمسی مجدد بازسازی شد اما با حاشیه‌های فراوان پیرامون اینکه گنبد نیازی به مرمت ندارد همراه بود. در این بازسازی بخشی از گنبد مسجد شیخ لطف الله دچار آسیب شد. 

معماری مسجد شیخ لطف‌الله

معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان یکی از بهترین نمونه در اصفهان است که کاشی‌کاری‌های معروفش روح زیبایی را در مسجد می‌دمد. تمام دیوارها از نیمه به بالا با کاشی‌های لاجوردی، آبی و فیروزه‌ای با طرح گل‌و‌بوته و پرنده پوشانده شده است. در این بین بعضی از کاشی‌ها با هنر معرق تزیین شده است. معرق‌کاری و خط ثلث این کاشی‌ها هنر دست استاد علیرضا عباسی؛ خوشنویس مشهور ایرانی است. در ورودی مسجد از چوب چنار ساخته شده است که بعد از این همه سال هنوز سالم است و نمای خاصی به مسجد می‌دهد. جلوی مسجد یک حوض هشت‌ضلعی زیبا مشاهده خواهید کرد که زیبایی خاصی به مسجد می‌بخشد.

وارد مسجد که می‌شوید نمای داخلی گنبد شما را به تحسین وامی‌دارد. در محراب مسجد دو لوح کوچک خواهید دید که نام کاشی‌کار این بنا، محمدرضا اصفهانی ذکر شده است: عمل فقیر حقیر محتاج برحمت خدا محمدرضا بن استاد حسین بنا اصفهانی ۱۰۲۸. در آن دوران رسم بود معماران مانند نقاشان که پای تابلوی خویش امضا می‌کنند، بر روحی از جنس کاشی نام خود را ثبت کنند.

مسجد شیخ لطف الله مناره و شبستان ندارد!

شاید جالب باشد که بدانید مسجد شیخ لطف الله مناره ندارد و از این نظر با سایر مسجدهای اسلامی متفاوت است. اما علت چه بود که این مسجد بدون مناره ساخته شد؟ پیش از اسلام، مناره به عنوان جهت یاب و مسیریاب بر روی ساختمان‌ها ساخته می‌شد و وجود مناره‌ها حکایت از وجود یک شهر داشت. پس از ورود اسلام، مناره و گلدسته تبدیل به نشانه‌ای از مسجد شد و برای خواندن اذان و دعوت مردم به نماز مورد استفاده قرار گرفت. می‌گویند مسجد شیخ لطف الله برای استفاده خانواده سلطنتی و شاه بوده است پس دلیلی نداشته که بخواهند مناره به این مسجد اضافه کنند. 

اما از سویی دیگر مسجد شیخ لطف‌الله فاقد شبستان است و این هم دلیل خاص خودش را دارد. علت در این بود که می‌خواستند مسجد شیخ لطف‌الله درست روبروی کاخ عالی قاپو قرار بگیرد و تقارن میدان نقش جهان حفظ شود. بنابراین فضایی برای ساخت شبستان و حیاط ورودی باقی نماند. 

از سویی دیگر قرارگیری مسجد روبروی عمارت عالی قاپو باعث شد تا جهت‌گیری مسجد نسبت به قبله دستخوش تغییر شود. در نمای ظاهری و از بیرون که به مسجد نگاه می‌کنید گمان می‌برید که این مسجد رو به قبله نیست. اما همین که وارد مسجد می‌شوید هوش معماران صفوی شما را به حیرت وامی‌دارد. 

نمای ظاهری مسجد شیخ لطف الله اصفهان حدود 45 درجه با قبله اختلاف زاویه دارد. اما وقتی از در ورودی مسجد عبور می‌کنید دو دالان یا راهرو شما را به سمت مسجد روانه می‌کند. این دو راهرو با تغییر زاویه طوری ساخته شده است که به محض ورود به مسجد خودتان و محراب را رو به قبله خواهید یافت.

محراب تحسین ‌برانگیز

محراب مسجد شیخ لطف‌الله یکی از زیباترین و در عین حال باشکوه‌ترین نمونه‌های معماری دوره صفوی است. در محراب چندین لوح کاشی به چشم می‌خورد که بر آن‌ها اشعار و احادیث پیامبر و امامان حک شده است. اشعار این لوح‌ها به گفته تاریخ‌شناسان هنر شیخ بهایی است. 

گنبد مسجد؛ اثری هنری

تاریخ‌شناسان و معماران بزرگ دنیا این گنبد را بارها تحسین کرده‌اند. نمی‌توانید این گنبد را ببینید اما زبان به تحسین نگشایید. با وجود نقوش ظریف اسلیمی و سایر طرح‌های کاشی غیرممکن است از تماشای آن لذت نبرید. کاشی‌کارهای معرق، نقوش هندسی اسلیمی، ستاره‌های بزرگ مکرر با طرح درهمی از پیچک‌های به هم پیچیده، طرح‌های لوزی شکل، نقوش گل و بوته و خوشنویسی به خط ثلث، زیبایی مسجد را چند برابر کرده است.

راه زیرزمینی

روایت است که ما بین کاخ عالی قاپو و مسجد شیخ لطف الله یک راه زیرزمینی وجود داشت که بعد از ساخت حوض بزرگ مسدود شد. این راه زیرزمینی با هدف تردد خانواده سلطنتی به‌ویژه زنان درباری ساخته شد. نقل است که شاه عباس نیز از این راه زیرزمینی برای رفتن نزد شیخ لطف الله استفاده می‌کرد و عصرها در مسجد خصوصی‌اش به عبادت می‌پرداخت.

رقص نور در مسجد

در زیر گنبد مسجد شیخ لطف الله دو پنجره مشبک کار گذاشته شده است تا نور داخل مسجد شود. البته جالب است بدانید که معمار مسجد یعنی استاد اصفهانی طوری پنجره‌ها را قرار داده تا قبل از اینکه نور به مسجد داخل شود بشکند و فضای نورانی مسجد معنوی‌تر جلوه کند. به همین خاطر است که مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان لقب زیباترین مسجد ایران را از آن خود کرده است.

جاهای دیدنی و بازارهای نزدیک مسجد شیخ لطف‌الله

اصفهان پ جاهای دیدنی کم ندارد. جاهایی که هر یک از دیگری زیباتر و جذاب‌تر است. در این بخش می‌خواهیم جاهای دیدنی اصفهان را که در نزدیکی مسجد شیخ لطف الله قرار دارد معرفی کنیم. می‌توانید چند تا از جاهای دیدنی فهرست زیر را انتخاب کنید و همراه با مسجد شیخ لطف‌الله در یک روز بگردید. 

• بازار بزرگ اصفهان
• بازار قیصریه
• بازار مسگرها
• بازار هنر
• بازار بزرگ حکیم
• عالی قاپو
• سردر قیصریه
• مسجد امام
• کاخ هشت بهشت
• باغ هشت بهشت
• کاخ چهل‌ستون
• سی‌وسه‌پل
• خانه هنرمندان

رستوران‌های اطراف مسجد شیخ لطف الله

اگر تماشای مسجد شیخ لطف الله به درازا کشید و موقع ناهار شد به فهرست زیر نگاهی بیندازید. بهترین رستوران‌های نزدیک مسجد شیخ لطف الله را به شما معرفی کرده‌ایم.

• رستوران نقش جهان
• سفره‌خانه باستانی
• رستوران آتور
• رستوران شمس‌العماره
• کباب و بریانی صفویه
• رستوران میخک
• رستوران سنتی شاهنامه
• رستوران قصر فیروزه
• رستوران سنتی عتیق
• بریانی گلستان 
• پیتزا پلاس

کافه‌های نزدیک مسجد شیخ لطف الله

مسجد شیخ لطف الله در نزدیکی میدان نقش جهان واقع شده است. میدان نقش جهان نیز به کافه‌هایش معروف است. از این بین ما بهترین کافه‌های نزدیک مسجد شیخ لطف‌الله را برای شما گلچین کرده‌ایم. بعد از گردش در میدان نقش جهان و تماشای مسجد شیخ لطف الله به یکی از کافه‌های فهرست زیر مراجعه کنید و یک نوشیدنی خنک یا گرم سفارش دهید.

• کافه همدم‌السلطنه
• کافه روزگار
• شربت‌سرای روزگار
• خانه چای آزادگان
• کافه میدون تین
• کافه عمارت نمکدان
• کافه میدون
• کافه پناه
• کافه جاوید
• کافه قیصریه
• کافه گالری میراث
• کافه بازار
• کافه موزه
• کافه عمو حسن

هتل‌های نزدیک به مسجد شیخ لطف الله

اگر در هتل‌های زیر اقامت دارید بدانید که به مسجد شیخ لطف الله و سایر دیدنی‌های اصفهان نزدیک هستید.

• هتل جام فیروزه
• هتل پارتیکان
• بوتیک هتل هنر

بهای بلیط ورودی

بهای بلیط ورودی مسجد شیخ لطف الله برای بازدیدکنندگان ایرانی 5000 تومان است. 

ساعت کاری

مسجد شیخ لطف الله در نیمه اول سال هر روز از ساعت 9 تا 12:30 و 14 تا 17 فعال است. در نیمه دوم سال نیز هر روز از ساعت 9 تا 11:30 و 13 تا 16:30 فعال است. 

آدرس مسجد شیخ لطف الله

مسجد شیخ لطف الله در ضلع شرقی میدان نقش جهان، روبروی کاخ عالی قاپو واقع شده است.

برای دسترسی با مترو باید از خط شماره 1 مترو اصفهان استفاده کنید. سپس در ایستگاه امام حسین (ع) پیاده شوید. بعد از 15 دقیقه پیاده‌روی در خیابان سپه به مسجد شیخ لطف الله خواهید رسید.

در این مقاله با مسجد شیخ لطف الله اصفهان آشنا شدیم. مسجدی که گردشگران خارجی را وامی‌دارد تا از تمام زوایای آن عکس بگیرند. مسجدی که متر به متر آن زیبا و چشم‌نواز است. اگر تا به حال به اصفهان سفر نکرده‌اید بهار فرصت مناسبی است تا نصف جهان را در زیباترین شکل و شمایل ببینید.